5 CON KHỈ và NẢI CHUỐI
Có 5 con khỉ bị nhốt trong phòng. Giữa phòng có một cái thang và 1 nải chuối đặt trên đỉnh thang. Mỗi khi có một con khỉ muốn trèo lên thang lấy chuối, phía bên ngoài người ta phun dòng nước lạnh và mạnh vào những con còn lại làm chúng khó chịu, khổ sở.
Sau một thời gian như vậy, những con bị phun nước tự động hợp sức ngăn cản con khỉ muốn lấy chuối leo lên thang vì chúng không muốn bị phun nước lạnh. Thậm chí, chúng còn chụp lấy con khỉ trèo thang rồi đánh cho một trận.
Lâu dần, không còn con khỉ nào trong số đó có ý định trèo lên thang nữa. Người ta bắt 1 con ra ngoài để thay thế con khác. Nhìn thấy nải chuối và cái thang, con khỉ mới thắc mắc không hiểu tại sao các con kia không trèo và thử leo lên. Tất nhiên bốn con kia xông vào đánh cho một trận. Con khỉ mới không hiểu vì sao bị đánh, rồi nó không dám trèo nữa.
Một con khác trong số 5 con đầu tiên được thay thế. Chú lính mới lại định trèo và bị cả hội đánh tới tấp. Con khỉ vừa vào trước đó cũng tham gia đánh, đơn giản vì thấy bọn kia làm vậy, còn bản thân vẫn không hiểu vì lí do gì.
Lần lượt 5 chú khỉ ban đầu được thay ra hết.
Bây giờ, 5 con khỉ mới ở trong phòng. Không có con nào từng bị dội nước. Nhưng cũng không con nào dám trèo lên thang. Và cả 5 sẵn sàng đánh nhừ tử bất kỳ con nào khác có ý định đó, mà không hiểu vì lí do gì.
Có vẻ như trong trường hợp này, một thói quen mới đã được hình thành và cả 5 con khỉ đều tiếp nhận thói quen này như một điều mặc định. Dường như những chú khỉ – tức đối tượng “tiếp nhận” chỉ là người “kế thừa” và chấp nhận sự việc theo kiểu “nó phải như thế”.
Thay vì 5 chú khỉ cùng nhau hiệp lực xô ngã cái thang hoặc cùng giúp sức cho chú khỉ còn lại dễ dàng leo lên thang để lấy được nải chuối, chia đều cho tất cả thì chúng lại tìm cách ngăn cản đồng đội vì nỗi sợ cá nhân. Cuối cùng, chúng luôn sống trong nổi sợ hãi khi nghĩ đến những quả chuối.
Hồ Vĩnh Thành
(Cựu Học Sinh "Đông Giang - Hoàng Hoa Thám").
_____________
Đỗ Hứng gởi
.jpg)