BÀI HỌC ARGENTINA VÀ CUỘC CÁCH MẠNG THỂ CHẾ HIỆN NAY TẠI VIỆT NAM
Khi nghiên cứu bài học của Argentina dưới sự lãnh đạo của Tổng thống Javier Milei và cuộc cách mạng thể chế đang diễn ra tại Việt Nam, tôi có lý do để lạc quan và tin rằng tốc độ tăng trưởng 8% mà Chính phủ đặt ra cho năm 2025 và 2 con số cho giai đoạn 2026 - 2030 có tính khả thi rất cao.
[CUỘC CÁCH MẠNG THỂ CHẾ CỦA MILEI: “CƯA MÁY” VÀ SỰ TÁI THIẾT ARGENTINA]
KHI SỨC Ì CỦA BỘ MÁY HÀNH CHÍNH VÀ HỆ THỐNG CHÍNH TRỊ GẶP CƯA MÁY:
Javier Milei, Tổng thống Argentina đương nhiệm, từng bị chế giễu khi cầm cưa máy đi tranh cử và tuyên bố mang “cưa máy” đến để cắt giảm bộ máy chính phủ.
Nhưng sau 17 tháng, chính trường Argentina không còn cười nữa. Với tinh thần cải cách cấp tiến chưa từng có, Milei đang thực hiện một cuộc cách mạng thể chế sâu rộng: từ tinh giản biên chế, xóa bỏ hàng loạt quy định rườm rà, cho đến tái lập kỷ luật tài khóa.
Và đáng ngạc nhiên là: nó đang phát huy hiệu quả. Có thể kể đến một số thành tựu sau của Argentina chỉ sau 17 tháng cầm quyền của Javier Milei:
1. “CƯA MÁY” HÀNH CHÍNH: 48.000 BIÊN CHẾ CHÍNH PHỦ BIẾN MẤT
Chính phủ Milei đã cắt giảm 48.000 việc làm công, tương đương 9,6% lực lượng lao động nhà nước. Các công ty quốc doanh giảm 16,4% nhân sự, hợp đồng đặc biệt giảm 20%, lao động tự do cắt một nửa. Tổng tiết kiệm: 1,88 tỷ USD.
Kết quả? Không hỗn loạn, không đình trệ. Các “văn phòng ma”, “công việc ma” và “cuộc họp đáng ra nên là email” biến mất. Một bộ máy gọn nhẹ hơn bắt đầu vận hành thực sự.
2. LẠM PHÁT HẠ NHIỆT – ĐỒNG PESO HỒI SỨC
Từ mức lạm phát kinh hoàng trên 280%, Argentina đã kéo xuống còn 2,4%/tháng vào tháng 2/2025, và lần đầu tiên kể từ 2022, lạm phát năm có thể dưới 100%. Đồng peso, thay vì bị ghìm bằng các biện pháp can thiệp, đã được “thả nổi tương đối” và không còn trong tình trạng sống thực vật.
Thị trường trái phiếu nội địa khởi sắc: tháng 5/2025, chính phủ phát hành thành công 1 tỷ USD trái phiếu bằng peso, và thị trường hưởng ứng tích cực. Dự trữ ngoại hối tăng mạnh, nhờ khoản vay 12 tỷ USD từ IMF và thỏa thuận 2 tỷ USD với các ngân hàng toàn cầu.
3. THẮT LƯNG BUỘC BỤNG – THẶNG DƯ NGÂN SÁCH SAU 14 NĂM
Lần đầu tiên sau 14 năm, Argentina ghi nhận thặng dư ngân sách. Milei đạt được điều này nhờ ba mũi cắt: đóng băng lương hưu, cắt chi đầu tư công, và giảm mạnh trợ giá năng lượng – vốn từng ngốn đến 2% GDP. Tổng chi xã hội giảm tới 36%.
Tuy nhiên, tỷ lệ thất nghiệp vẫn giữ ở 6,4%, trong khi lương khu vực tư nhân bắt đầu vượt lạm phát, dấu hiệu cho thấy khu vực sản xuất đang dần phục hồi.
4. DỌN SẠCH QUY ĐỊNH – GIẢI PHÓNG NĂNG LỰC THỊ TRƯỜNG
Một Bộ Giải quy định (Ministry of Deregulation) chính thức được thành lập, với nhiệm vụ dọn dẹp hơn 10.000 quy chế cản trở hoạt động kinh tế. Chính phủ cam kết xóa bỏ hoàn toàn kiểm soát vốn vào năm 2026, mở đường cho luồng tiền tự do.
Chỉ trong vài tháng, 90% các cuộc thương lượng lương với công đoàn đã diễn ra không có đình công, giá cả siêu thị giảm nhiệt, nhập khẩu nhiên liệu giảm nhờ sản xuất nội địa tăng.
5. TÁI LẬP NIỀM TIN VÀ TRẬT TỰ
Cuộc cách mạng thể chế của Milei đang đưa Argentina thoát khỏi trạng thái bất ổn tài khóa và tiền tệ kéo dài nhiều năm. Những kết quả ban đầu – thặng dư ngân sách, kiểm soát lạm phát, hồi sinh đồng tiền – đang tái lập niềm tin thị trường, cả trong và ngoài nước. Trong thời đại bất ổn toàn cầu, Argentina lại trở thành điểm sáng cải cách.
MỘT SỐ THÁCH THỨC PHÍA TRƯỚC
Một là, chính sách thắt chặt ngân sách và cắt giảm trợ cấp có kích hoạt bất mãn, đặc biệt trong các nhóm dân cư dễ tổn thương. Do đó, chính phủ đã đưa ra các gói hỗ trợ đi kèm để tránh bất mãn xã hội lan rộng ảnh hưởng đến cải cách.
Hai là, câu hỏi về khả năng duy trì đà cải cách. Sau các cắt giảm ban đầu, thị trường và nhà đầu tư kỳ vọng chính phủ có đủ năng lực và đồng thuận chính trị để tiếp tục đà cải cách và tái cấu trúc thể chế bền vững.
Ba là, Rủi ro tài chính toàn cầu. Bối cảnh kinh tế thế giới bên ngoài có thể thay đổi, ảnh hưởng tới dòng vốn, lãi suất, và khả năng vay nợ để duy trì ổn định.
KẾT LUẬN: CƯA MÁY VÀ TẦM NHÌN CẤP TIẾN
Milei đang chứng minh rằng cải cách thể chế không chỉ là khẩu hiệu. Dưới lưỡi “cưa máy” của ông, một Argentina từng ngập trong lạm phát và khủng hoảng đang dần thức tỉnh. Dù còn nhiều thử thách, mô hình cải cách của Milei đang tạo ra một tiền lệ: cắt đúng, cắt nhanh, và cắt dứt khoát – có thể cứu cả một quốc gia.
Nguồn: Tổng hợp từ Bloomberg, Reuters, Financial Times.
Hoang Anh Tuan
__________________
Hoang Nguyen gởi
