CHUYỆN VỀ TIẾNG TÂY
Mấy hôm nay, May 16, 2021, có tin từ các báo Mỹ (Washington Examiner, Newsweek...) và Pháp (ví dụ, Le Journal du Dimanche) đăng tải rằng, tại Pháp, một số trường học và thầy cô giáo cấp tiến, chủ trương bình đẳng nam nữ, bảo vệ nữ quyền, đã muốn có một giới tính trung lập (genre neutre) cho tiếng Pháp nói chung, và văn phạm Pháp nói riêng.
Chuyện này nghe quen quen, vì phong trào “chuyển giới tính” cho ngôn ngữ đã manh nha bắt đầu từ một, hai năm trước ở Pháp, nhưng không quyết liệt như vào thời điểm này. Nó làm tiện nhân nhớ lại vụ dân biểu (D-Missouri) Emanuel Cleaver, một (cựu?) mục sư nhà thờ United Methodist và cựu thị trưởng Kansas City. vào ngày January 5, 2021, sau khi kết thúc bài diễn văn trước Hạ Viện Mỹ bằng chữ Amen và một Awomen rất nhảm nhí, làm trò cười cho thiên hạ. Khiến một anh chàng trong giới truyền thông Mỹ phải gọi đùa là mì gói Ramen và mì Rawomen. Thực ra, cái ông dân biểu kiêm mục sư Cleaver này quên rằng Amen là tiếng Hébreu (Hebrew) được dùng để kết thúc câu kinh Do Thái giáo, Thiên Chúa giáo, và Hồi giáo, có nghĩa “Let it be so” trong tiếng Anh, “Ainsi soit-il” trong tiếng Pháp, và “Xin được như vậy” trong tiếng Việt, mà chẳng mắc mớ gì đến đàn ông, đàn bà, và lại cái.
Trở lại chuyện giới tính trung lập trong tiếng Pháp. Ai cũng biết rằng tiếng của dân Pháp, tức dân Gaulois (bởi chữ Gallus, khi nước Pháp, La Gaule, là thuộc địa, dưới cái tên Gallia, của đế quốc Rome, mà gallus có nghĩa con gà trống ‒biểutượngđược intrên áo các cầu thủ đá banh) có nguồn gốc từ tiếng Latin, và tiếng Latin có ba giống: đực, cái, và trung tính, được ấn định vĩnh viễn cho mỗi danh từ một trong ba cái giống đó (lôi theo các tĩnh từ và đại danh từ liên hệ) phải được chia (déclinaison / declension) dựa trên cái giống nhất định cố định của nó, chưa kể số lượng (singulier / pluriel) và nhiệm vụ (fonction) nó giữ trong mệnh đề v.v...
Khi còn dạy tại Eastern Washington University, trong một lớp Pháp văn, tiện nhân bị một cô sinh viên Mỹ hỏi ngang xương: “Monsieur, tại sao verge (dương vật) của đàn ông mà lại ở féminin (giống cái), la verge?”. Bèn trả lời “vì nó bởi tiếng Latin virga, cũng féminin, trong khi penis cùng nghĩa lại ở neutre (trung tính)”. Cô chưa chịu, bèn hỏi tiếp: “Thế tại sao vagin (âm vật) của đàn bà lại masculin, le vagin?” Đến câu hỏi này, tiện nhân thấy mình sắp bí, vì tiếng Latin là vagina, cũng ở féminin, thì bỗng nhiên một nam sinh viên xông vào giải vây: “Thưa, vì tụi em không biết Latin, nên chưa chắc về sự cắt nghĩa của thầy. Nhưng, em nghĩ đơn giản rằng, trong tiếng Pháp, con verge dành cho đàn bà, cho nên nó phải ở féminin, còn cái vagin dành cho đàn ông, cho nên nó phải ở masculin. Thế thôi!” Cả lớp ồ lên cười. Cũng may, chuyện này xảy ra vào đầu thập niên 90. Nếu bây giờ, khi phong trào đồng tính luyến ái nở rộ, bay cao như diều gặp gió, thì trả lời như anh sinh viên nọ có ngày bị ốm đòn.
Danh từ, hay đại danh từ Pháp, ta biết, chỉ có hai giống đực (m) và cái (f) (le, la / il, elle), không có trung tính (n), khác với Latin (không có loại từ, article, cho danh từ, mà chỉ có đại danh từ ille, illa, illud), hay Anh ngữ (the / he, she, it), cho nên các nhà cải tổ và thầy cô giáo cấp tiến muốn hạn chế những danh từ sặc mùi “nam phiệt” (macho), luôn luôn ở giống đực, mặc dù trong đám chỉ có một đàn ông, và nhiều đàn bà, bằng cách viết thêm vô cuối những chữ đó một dấu chấm ở giữa (mid-point) và một chữ e (tượng trưng cho giống cái). Ví dụ: les dirigeants (“những lãnh đạo”, phải ở giống đực, mặc dù trong số có một phụ nữ, cũng không được tính).Hay trong một nhóm bạn, les amis (“những bạn bè” dù chỉ cómột đàn ông và cả trăm phụ nữ, cũng là giống đực, điều có vẻ bất công). Cho nên họ đề nghị, trong trường hợp này, phải viết les dirigeant.e.s và les ami.e.s. Để huề cả làng.
Chưa kể phải thay đổi luôn cách nói bằng cách thay đổi chữ dùng. Ví dụ, không dùng những chữ oncle (m), tante (f), cousin (m), cousine (f), trong đó giống đực và giống cái được phô bày quá lộ liễu, mà có thể thay bằng những chữ tổng quát, trống trơn, ba phải, phi giới tính, như mes proches parents (bà con gần của tôi), chẳng hạn. Còn bồ bịch, nam có copain, petit ami, nữ cócopine, petite amie, trong thời kỳ hỗn tạp homosexuels này,được gọi tuốt luốt là partenaire (có nghĩa chung giường, ở đây) thì rất an toàn xa lộ. Giống như trong tiếng Anh, chữ spouse, mà tiếng Việt dịch là “người phối ngẫu”, áp dụng cho vợ hay chồng, cũng OK, mặc dù hai “đương sự” cùng là nam hoặc cùng là nữ. Hay chữ siblings (con cái), gồm cả trai lẫn gái, không cần kể ra đứa nào đực đứa nào cái, làm chi cho mỏi miệng.
Mới nêu ra sơ sơ mấy cái rắc rối lẻ tẻ đó thôi mà người dân Tây bình thường đã nhảy dựng lên, xua tay, la hoảng: “Mais non, merci. Jamais de la vie!” Nói chi các ông thần giữ chùa trong L'Académie franÇaise và chính quyền Macron, gồm Bộ trưởng Giáo dục Jean-Michel Blanquer. Tất cả đều lên tiếng phản đối kịch liệt việc đề nghị cải tổ, ít nhiều có dính líu đến chính trị này. Có kẻ, nhất là mấy anh Fake News Tây, chơi trò đổ thừa cho dân Mỹ chuyên cổ động cho phong trào nam nữ bình quyền, để làm chi? Dân Pháp (gồm Tây Thiệt và Tây Giấy), vốn tự hào về ngôn ngữ của họ, cho nó là số một trên đời. Chuyện đó đúng sai, chưa bàn đến. Nhưng dưới cái nhìn cá nhân, chủ quan, tiện nhân nghĩ rằng người Pháp không kỳ thị ai về màu da, sắc tộc, tôn giáo, chức vụ xã hội, bằng cấp v.v... cho bằng việc nói “ngôn ngữ của Molière” (la langue de Molière, một kiểu nói văn hoa thay cho “tiếng Pháp”) mà họ rất hãnh diện: nói, hay viết, sai văn phạm, sai chánh tả, và phát âm không đúng accent Tây, là xin mời đi chỗ khác chơi. Cách đây mấy năm, tiện nhân đã có viết một bài về sự kỳ thị của người Pháp rồi. Nay xin lặp lại một chút đó thôi. Nói chung, họ không muốn ai đụng đến ngôn ngữ của họ. Không muốn ai đề nghị này nọ, ngoại trừ các cụ trong Viện Hàn Lâm Pháp, vì đó là nhiệm vụ của các cụ.
Họ vịn cớ rằng, tiếng Pháp chỉ có hai giống đực và cái thôi, vốn đã khó học rồi, nay hưỡn quá còn bắt chước tiếng Latin, tiếng Anh, bày thêm cái giống trung lập hay trung tính (genre neutre) làm chi nữa hả trời, bằng cách thêm hai dấu chấm kẹp một chữ (lettre/letter) e cho một chữ (mot/word) thuộc giống đực trở thành giống cái, đúng ra trở thành vừa đực vừa cái, tức trung tính, voilà, thì lại càng khó hơn, càng rắc rối thêm. Và như vậy, họ nói, càng giết chết tiếng Pháp, và không còn ai muốn học nó nữa.
Người lính già oregon
Portland, May 21, 2021
NLGO
usaelection gởi
