Mật nghị căng thẳng như cuộc đua chính trị

Lấy bối cảnh sau khi Giáo hoàng qua đời, Conclave (mật nghị) là quá trình mà các Hồng y giáo chủ (những người đứng dưới Giáo hoàng) bầu cử để chọn ra Giáo hoàng mới. Như chúng ta đã biết, Giáo hoàng ngự trị tại Tòa thánh Vatican – là người đứng đầu Công giáo Roma – nhánh lớn nhất của Cơ đốc giáo, với 1,3 tỉ tín đồ. Với số tín đồ đông đảo nhất và đa số các nước Mỹ và phương Tây đều theo, Giáo hoàng được xem như là người quyền lực nhất Thế giới, hơn cả tổng thống Mỹ hay tổng thư ký Liên hợp Quốc. Bởi vậy, một cuộc bầu cử Giáo hoàng cũng diễn ra vô cùng nghiêm ngặt. Các ứng viên và người bỏ phiếu sẽ phải ở lại Vatican, cách ly hoàn toàn với thế giới bên ngoài để tránh bị xao nhãng.

Có 6 Hồng y giáo chủ là ứng viên, đó là:

• Lawrance – Viện trưởng người Anh, cũng là nhân vật chính. Ông là người điều hành mật nghị này; không ham muốn quyền lực, muốn từ chức Viện trưởng (và đã xin Giáo hoàng cho từ chức nhưng không được Giáo hoàng cho phép). Lawrance ở lại Giáo hội và điều hành mật viện vì trách nhiệm thay vì ham muốn quyền lực.
• Bellini – Tuy mang một cái tên Ý nhưng vị Hồng y này đại diện cho giáo hội Hoa Kỳ. Ông là người có tư tưởng cấp tiến, cực tả: ủng hộ cải cách Giáo hội, tôn trọng các tôn giáo khác, ủng hộ quyền phụ nữ và LGBT. Vì là người cấp tiến nên Bellini được một nhóm Hồng y ủng hộ, lập kế hoạch đưa Bellini lên làm Giáo hoàng, trong đó có Lawrance.
• Tedesco – Hồng y người Ý, có tư tưởng cực hữu, trái ngược với Bellini: muốn Giáo hội quay trở lại truyền thống, đấu tranh với những kẻ thù như Hồi giáo. Tedesco với tính cách hung hăng, quyết liệt là cái gai trong mắt Bellini và nhóm Hồng y ủng hộ Bellini. Có thể thấy hình bóng của Donald Trump ở trong nhân vật này.
• Tremblay – Hồng y đại diện cho giáo hội Canada – một người mà trông có vẻ chững chạc, già dặn nhưng mang bản chất của một chính trị gia tư bản chủ nghĩa xảo quyệt, với những mưu mô cùng các chiêu trò lũng đoạt chính trị.
• Adeyemi – Hồng y da màu người Châu Phi, được miêu tả như là một người cổ hủ, có tư tưởng kỳ thị LGBT và phụ nữ; nhưng lại nhận được sự ủng hộ của những Hồng y da màu, được kỳ vọng sẽ trở thành Giáo hoàng da màu đầu tiên trong lịch sử.
• Benitez – Một Hồng y bất ngờ xuất hiện mà những người khác không hề biết. Hóa ra, ông đã được Giáo hoàng sắc phong và lựa chọn làm ứng viên trong bí mật, bởi ông đại diện cho Giáo hội ở Afghanistan – một quốc gia Hồi giáo. Cũng vì lý do này mà các Hồng y khác không hề coi trọng vị thế của Benitez.

Cuộc bầu cử Giáo hoàng kịch tính, căng thẳng và nhiều toan tính cứ như thể những Hồng y đang chơi một trận cờ. Bất cứ Hồng y nào cũng chỉ là một quân cờ trong bàn cờ của tôn giáo, chính trị và xã hội. Thông qua cuộc đối đầu của các ứng viên, ta thấy được tư tưởng chính trị, xã hội của từng người, phản ánh tình hình thực tế. Có người cách tân, cánh tả như Bellini; có người cực hữu, cực đoan như Tedesco; có người thủ đoạn, cáo già như Tremblay; có người cổ hủ như Adeyemi… Ai cũng có những toan tính của riêng mình, và ta sẽ thấy những ứng viên dẫn đầu như Bellini, Tedesco, Tremblay và Adeyemi dần bị phơi bày bản chất và hạ bệ.

Những chiêu trò và thủ đoạn

Khi Adeyemi dẫn đầu, ngay lập tức, ông ta dính “phốt” với mối tình cách đó 30 năm, được một đối thủ chơi khăm bằng cách đưa người tình cũ của Adeyemi đến Vatican, cài cắm để Adeyemi gặp người phụ nữ đó, phản ứng thái quá và mất hình tượng. Adeyemi xảy chân thì Tremblay lên dẫn đầu. Ngay cả Bellini cũng đã quyết định ủng hộ Tremblay để không cho Tedesco có cơ hội thắng. Khi mà cơ hội của Tremblay chưa bao giờ lớn đến mức này, thì Lawrance – với trách nhiệm của người điều hành mật nghị và luôn suy nghĩ cho Giáo hội, đã tự mình điều tra và tìm ra sai phạm của Tremblay. Với bằng chứng trong tay, Lawrance thuyết phục Bellini đưa bằng chứng đó ra để hạ bệ Tremblay đồng thời giành chiến thắng nhưng Bellini từ chối, bởi ông không muốn mang danh là hạ bệ đối thủ, nhưng thực ra Bellini đã nản chí và bị Tremblay mua chuộc.

Không thuyết phục được Bellini ngăn cản Tremblay, Lawrance đã đích thân đưa tội lỗi của Tremblay ra ánh sáng. Tremblay bị hạ bệ, Tedesco – địch thủ mà vả Bellini và Lawrance đều không muốn ông ta thắng, trở thành ứng viên sáng giá nhất.

Biến cố bất ngờ

Đang giữa cuộc đua gay cấn thì một biến cố xảy ra:

Một vụ đánh bom liều chết đã phá hủy phần mái tòa Vatican, mặc dù không Hồng y nào bị thương nhưng cuộc bầu cử đã bị gián đoạn.

Trong bối cảnh đó, Tedesco càng có lý do để công kích sự yếu ớt của Giáo hội trước Hồi giáo và cam kết sẽ mạnh tay bài Hồi giáo. Luận điểm này được nhiều Hồng y cánh hữu ủng hộ, nhưng Benitez – vị Hồng y ít nói ở Afghanistan bỗng lên tiếng. Những lời chân thật của Benitez về chiến tranh, về con người, về sự căm ghét và đối địch nhau không phải giải pháp, thù hận sẽ chỉ đem lại thù hận. Benitez cảm thấy thất vọng với Giáo hội, nói rằng đây là lần đầu cũng là lần cuối ông ở lại đây, ngay khi mật nghị kết thúc, Benitez sẽ rời đi.

Có thể nói, vụ nổ bom chính là bước ngoặt. Chẳng thế mà sau khi vụ nổ xảy ra, Lawrance – dù đang vật vã nằm dưới đất với những mảnh vụn gạch đá văng vào người, vẫn ngước nhìn lên và thấy một tia sáng soi vào. Vụ nổ tuy là hành động bạo lực gây ảnh hưởng tới tòa thánh, nhưng lại làm lộ ra bản chất hiếu chiến của Tedesco, Tedesco dựa vào đó để diễn thuyết hòng kiếm sự ủng hộ của cánh hữu nhưng màn “phản công” chân tình, ấn tượng từ trái tim của Benitez đã đánh bại Tedesco.

Sự bế tắc của mật nghị

Cuộc vận động, tranh cử và bầu cử của mật nghị lần lượt hé lộ cho khán giả bức màn đằng sau mỗi ứng viên. Đã có lúc, chúng ta cảm thấy bế tắc, bởi cảm giác như ứng viên nào cũng có vấn đề: Kẻ thì cực đoan, kẻ thì cổ hủ, kẻ thì quá tham vọng, kẻ lại quá mềm yếu, nhu nhược. Lawrance – nhân vật chính với phẩm chất chính trực, trách nhiệm, được Benitez ủng hộ hết mình, thì lại không tham vọng mà muốn rút lui, chỉ khi trách nhiệm buộc Lawrance phải hành động thì ông mới nghiêm túc cho việc ứng cử.

Bầu không khí đượm buồn mà căng thẳng, bức bí

Xuyên suốt bộ phim, ta có thể cảm nhận được bầu không khí đượm buồn bởi cái chết của Giáo hoàng, nhưng cũng trang nghiêm và căng thẳng, bức bí. Giáo hội như một chính thể khép kín, co cụm trong giáo đường cho tới khi vụ nổ bom mở ra một ô trống để ánh sáng và những làn gió mới mẻ lùa vào. Đây cũng chính là ý nghĩa của bộ phim khi vị Giáo hoàng mới đắc cử là một người mà trước đó, những vị Hồng y không hề kỳ vọng. Những ứng cử viên sáng giá nhất đều bị loại bỏ bởi chính tham vọng của họ. Cuối cùng thì người mà không tham vọng lại là người xứng đáng, bởi họ sẽ hành động theo trái tim mách bảo.

Ý nghĩa nhân văn