Cuộc cải cách vĩ đại của TT Trump bắt đầu
Bài viết ngày 16/10/2025 - Biến Gaza thành “Khu thương mại và giải trí sang trọng” có phải là động lực đưa đến hòa bình Trung Đông?”
Ngày 13 tháng 10 vừa qua, ông Trump và các nhà lãnh đạo Ai Cập, Thổ Nhĩ Kỳ, và Qatar, đã ký một văn bản chung tại Sharm el-Sheikh - Ai Cập, có tên là "Tuyên ngôn Trump về hòa bình và thịnh vượng lâu dài / Trump Declaration for Enduring Peace and Prosperity". Đây là một phần của sáng kiến ngừng bắn và hòa bình rộng lớn hơn tại Gaza do Hoa Kỳ làm trung gian.
Trong số những người tham dự hội nghị thượng đỉnh, ngoài Tổng thống Chính quyền Palestine Mahmoud Abbas, cựu thủ tướng Tony Blair, các quan chức từ Qatar, Ai Cập, Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất và Thổ Nhĩ Kỳ, còn có nhiều lãnh đạo các quốc gia khác trên thế giới. Không có đại diện của Do Thái, Hamas, và Iran.
Trước đó, vào ngày 9 tháng 10 một thỏa thuận của giai đoạn đầu trong kế hoạch chấm dứt cuộc chiến giữa Israel-Hamas đã được ký kết tại Ai Cập, đó là giai đoạn mà hai bên đồng ý ngừng bắn, trao đổi con tin-tù nhân, và mở cửa để tiếp tế thực phẩm, nước uống, và vật dụng y tế .
Bản Tuyên ngôn “Trump Declaration for Enduring Peace and Prosperity” đã phát họa 20 điểm để tiến tới hoà bình và thịnh vượng lâu dài cho Gaza.
1. Gaza sẽ là một khu vực không còn khủng bố, không gây ra mối đe dọa cho các nước láng giềng.
2. Gaza sẽ được tái phát triển vì lợi ích của người dân Gaza, những người đã phải chịu đựng quá đủ.
3. Nếu cả hai bên đồng ý với đề xuất này, chiến tranh sẽ ngay lập tức kết thúc. Lực lượng Israel sẽ rút về ranh giới đã thỏa thuận để chuẩn bị cho việc giải cứu con tin. Trong thời gian này, tất cả các hoạt động quân sự, bao gồm cả không kích và pháo binh, sẽ bị tạm dừng, và các chiến tuyến sẽ vẫn đóng băng cho đến khi các điều kiện cho việc rút quân hoàn toàn được đáp ứng.
4. Trong vòng 72 giờ sau khi Israel công khai chấp nhận thỏa thuận này, tất cả các con tin, dù còn sống hay đã chết, sẽ được trả tự do.
5. Sau khi tất cả các con tin được trả tự do, Israel sẽ trả tự do cho 250 tù nhân chung thân cùng 1700 người Gaza bị giam giữ sau ngày 7 tháng 10 năm 2023, bao gồm tất cả phụ nữ và trẻ em bị giam giữ trong bối cảnh đó. Cứ mỗi con tin Israel được trả tự do, Israel sẽ trả tự do cho 15 người Gaza đã chết.
6. Sau khi tất cả các con tin được trả tự do, các thành viên Hamas nào cam kết chung sống hòa bình và giải giáp vũ khí sẽ được ân xá. Các thành viên Hamas muốn rời khỏi Gaza sẽ được tạo điều kiện an toàn để đến các quốc gia tiếp nhận.
7. Sau khi thỏa thuận này được chấp thuận, toàn bộ hàng viện trợ sẽ được chuyển ngay lập tức đến Dải Gaza. Tối thiểu, số lượng hàng viện trợ sẽ tương đương với những gì đã được nêu trong thỏa thuận ngày 19 tháng 1 năm 2025 về viện trợ nhân đạo, bao gồm việc khôi phục cơ sở hạ tầng (nước, điện, nước thải), khôi phục bệnh viện và cửa tiệm, và cung cấp thiết bị cần thiết để dọn dẹp đống đổ nát và mở đường.
8. Việc phân phối và viện trợ vào Dải Gaza sẽ được tiến hành mà không có sự can thiệp từ cả hai bên thông qua Liên Hợp Quốc và các cơ quan của Liên Hợp Quốc, Hội Lưỡi liềm đỏ, cùng với các tổ chức quốc tế khác không liên kết dưới bất kỳ hình thức nào với cả hai bên. Việc mở cửa khẩu Rafah theo cả hai hướng sẽ tuân theo cùng một cơ chế được thực hiện theo thỏa thuận ngày 19 tháng 1 năm 2025.
9. Gaza sẽ được quản lý dưới sự điều hành chuyển tiếp tạm thời của một ủy ban Palestine kỹ trị (technocratic, apolitical) phi chính trị, chịu trách nhiệm điều hành hàng ngày các dịch vụ công và đô thị cho người dân Gaza. Ủy ban này sẽ bao gồm những người Palestine có trình độ và các chuyên gia quốc tế, dưới sự giám sát của một cơ quan chuyển tiếp quốc tế mới, "Hội đồng Hòa bình", do Tổng thống Donald J. Trump đứng đầu và chủ trì, cùng với các thành viên và nguyên thủ quốc gia khác sẽ được công bố, bao gồm cả Cựu Thủ tướng Tony Blair. Cơ quan này sẽ thiết lập khuôn khổ và xử lý nguồn tài trợ cho việc tái phát triển Gaza cho đến khi Chính quyền Palestine hoàn thành chương trình cải cách, như đã nêu trong nhiều đề xuất, bao gồm kế hoạch hòa bình của Tổng thống Trump năm 2020 và đề xuất của Ả Rập Saudi - Pháp, và có thể giành lại quyền kiểm soát Gaza một cách an toàn và hiệu quả. Cơ quan này sẽ áp dụng các tiêu chuẩn quốc tế tốt nhất để tạo ra một nền quản trị hiện đại và hiệu quả, phục vụ người dân Gaza và tạo điều kiện thuận lợi cho việc thu hút đầu tư.
10. Một kế hoạch phát triển kinh tế của Trump nhằm tái thiết và tiếp thêm sinh lực cho Gaza sẽ được lập ra bằng cách triệu tập một hội đồng chuyên gia, những người đã góp phần tạo nên một số thành phố hiện đại kỳ diệu ở Trung Đông. Nhiều đề xuất đầu tư chu đáo và ý tưởng phát triển thú vị đã được các nhóm quốc tế thiện chí đưa ra, và sẽ được xem xét để tổng hợp các khuôn khổ an ninh và quản trị nhằm thu hút và tạo điều kiện thuận lợi cho các khoản đầu tư này, từ đó tạo ra việc làm, cơ hội và hy vọng cho tương lai của Gaza.
11. Một đặc khu kinh tế sẽ được thành lập với mức thuế quan và tỷ lệ tiếp cận ưu đãi sẽ được đàm phán với các quốc gia tham gia.
12. Không ai bị ép buộc rời khỏi Gaza, và những người muốn rời đi sẽ được tự do làm như vậy và tự do quay trở lại. Chúng tôi sẽ khuyến khích mọi người ở lại và tạo cho họ cơ hội xây dựng một Gaza tốt đẹp hơn.
13. Hamas và các phe phái khác đồng ý không tham gia vào bất kỳ vai trò nào trong việc quản lý Gaza, dù trực tiếp, gián tiếp hay dưới bất kỳ hình thức nào. Tất cả các cơ sở hạ tầng quân sự, khủng bố và tấn công, bao gồm đường hầm và cơ sở sản xuất vũ khí, sẽ bị phá hủy chứ không được xây dựng lại. Sẽ có một quá trình phi quân sự hóa Gaza dưới sự giám sát của các giám sát viên độc lập, bao gồm việc đặt vũ khí vĩnh viễn không được sử dụng thông qua một quy trình giải giáp đã được thống nhất, và được hỗ trợ bởi một chương trình mua lại và tái hòa nhập do quốc tế tài trợ, tất cả đều được các giám sát viên độc lập xác minh. Gaza Mới sẽ hoàn toàn cam kết xây dựng một nền kinh tế thịnh vượng và chung sống hòa bình với các nước láng giềng.
14. Các đối tác khu vực sẽ đưa ra bảo đảm để đảm bảo Hamas và các phe phái tuân thủ các nghĩa vụ của mình và Gaza Mới không gây ra mối đe dọa nào cho các nước láng giềng hoặc người dân của mình.
15. Hoa Kỳ sẽ hợp tác với các đối tác Ả Rập và quốc tế để thành lập Lực lượng Ổn định Quốc tế (ISF) tạm thời, triển khai ngay lập tức tại Gaza. ISF sẽ huấn luyện và hỗ trợ lực lượng cảnh sát Palestine đã được thẩm định tại Gaza, đồng thời sẽ tham vấn với Jordan và Ai Cập, những nước có nhiều kinh nghiệm trong lĩnh vực này. Lực lượng này sẽ là giải pháp an ninh nội bộ lâu dài. ISF sẽ hợp tác với Israel và Ai Cập để giúp bảo vệ các khu vực biên giới, cùng với lực lượng cảnh sát Palestine mới được huấn luyện. Điều quan trọng là ngăn chặn đạn dược xâm nhập vào Gaza và tạo điều kiện cho dòng hàng hóa nhanh chóng và an toàn để tái thiết và phục hồi Gaza. Một cơ chế giảm xung đột sẽ được các bên thống nhất.
16. Israel sẽ không chiếm đóng hoặc sáp nhập Gaza. Khi ISF thiết lập quyền kiểm soát và ổn định, Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF) sẽ rút quân dựa trên các tiêu chuẩn, mốc thời gian và khung thời gian liên quan đến phi quân sự hóa được thống nhất giữa IDF, ISF, các bên bảo lãnh và Hoa Kỳ, với mục tiêu là một Gaza an toàn, không còn là mối đe dọa đối với Israel, Ai Cập hoặc công dân của họ. Trên thực tế, IDF sẽ dần dần bàn giao lãnh thổ Gaza mà họ chiếm đóng cho ISF theo một thỏa thuận mà họ sẽ thực hiện với chính quyền chuyển tiếp cho đến khi họ rút hoàn toàn khỏi Gaza, ngoại trừ sự hiện diện của một vành đai an ninh sẽ vẫn được duy trì cho đến khi Gaza được bảo vệ thực sự khỏi bất kỳ mối đe dọa khủng bố nào đang trỗi dậy.
17. Trong trường hợp Hamas trì hoãn hoặc bác bỏ đề xuất này, thì những điều đã nêu trên, bao gồm cả hoạt động viện trợ mở rộng, sẽ được tiến hành tại các khu vực không có khủng bố đã được bàn giao từ IDF cho ISF.
18. Một tiến trình đối thoại liên tôn (interfaith) sẽ được thiết lập dựa trên các giá trị khoan dung và chung sống hòa bình để cố gắng thay đổi tư duy và quan điểm của người Palestine và người Israel bằng cách nhấn mạnh những lợi ích có thể thu được từ hòa bình.
19. Trong khi quá trình tái phát triển Gaza đang tiến triển và khi chương trình cải cách PA được thực hiện một cách trung thực, các điều kiện cuối cùng có thể được thiết lập cho một con đường đáng tin cậy hướng tới quyền tự quyết và nhà nước của Palestine, điều mà chúng tôi công nhận là nguyện vọng của nhân dân Palestine.
20. Hoa Kỳ sẽ thiết lập một cuộc đối thoại giữa Israel và Palestine để thống nhất về một đường hướng chính trị cho sự chung sống hòa bình và thịnh vượng.
Sau khi trở về lại Hoa Kỳ, ông Trump tuyên bố “giai đoạn hai đã bắt đầu”. Giai đoạn hai là giai đoạn gì và tại sao chỉ trong 8 tháng, ông Trump đã hoàn thành giai đoạn đầu của một cuộc chiến tưởng không bao giờ dứt là ngưng bắn, và bắt đầu giai đoạn hai là tái thiết Gaza?
Đề xuất của ông Trump vào 8 tháng trước, muốn biến Gaza thành “Khu thương mại và giải trí sang trọng / Riviera of the Middle East” có phải là động lực chính để xúc tiến cho tiến trình hòa bình này hay không?
Chắc là có. Sau khi đọc hết những điểm trong Bản Tuyên ngôn Trump, thì Gaza xem như sẽ được bảo đảm an ninh dưới sự giám sát của ông Trump và sẽ trở thành khu thương mại quốc tế theo “kế hoạch phát triển kinh tế của Trump”.
Như thế đề xuất của ông Trump, biến Gaza thành “Khu thương mại và giải trí sang trọng”, chính là động lực đưa đến hòa bình cho Gaza.
Để đạt được thỏa thuận hòa bình này, ông Trump, Khối Ả Rập, và Do Thái, đã thực hiện nhiều kế hoạch qua nhiều giai đoạn, bắt đầu từ tháng 2 cho đến ngày 13 tháng 10 năm nay. Tất cả chỉ có 8 tháng.
(Một số các kế hoạch đã được viết trong các bài viết trước, bây giờ tóm tắt lại và thêm vào những kế hoạch vừa mới xảy ra gần đây).
Ngày 4 tháng 2, vài tuần sau khi tham gia vào các cuộc đàm phán về Gaza, ông Trump đã đưa ra một đề xuất táo bạo cho việc tái thiết Gaza sau khi chiến tranh chấm dứt. Đó là: “Gaza thuộc về Hoa Kỳ. Hoa Kỳ sẽ tái thiết và biến Gaza thành Riviera of the Middle East dưới sự kiểm soát của người Mỹ”.
Ông Trump là một người kinh doanh, khi đưa ra một hình ảnh Gaza với những khu thương mại và giải trí sang trọng ngay tại bờ biển, ông đã làm “động lòng” rất nhiều thành phần muốn tiêu tiền và kiếm tiền tỷ trên thế giới.
Thứ nhất là mấy ông râu ria rậm rạp khối Ả Rập, kể cả mấy ông dữ tợn nhóm Hamas, vừa có thể chấm dứt chiến tranh khủng bố vừa có nơi giải trí, tiêu tiền và thu tiền.
Thứ nhì là cơ hội cho đại gia các công ty đủ loại kiếm tiền và tạo công ăn việc làm: xây dựng hạ tầng cơ sở, đường xá, bến cảng, resorts, sòng bài; cung cấp dịch vụ wifi, ngân hàng, giải trí, vận tải, du lịch …v…v…
Thứ ba là cho các quốc gia trong khối Châu Âu lâu nay chỉ chờ cơ hội để hưởng lợi, được tham gia vào việc tái thiết và giữ gìn an ninh (là những gì an toàn nhất và cần ít vốn nhất).
Thứ tư là giúp người Palestine và người Do Thái chung sống bình, “cố gắng thay đổi tư duy và quan điểm của hai dân tộc này bằng cách nhấn mạnh những lợi ích có thể thu được từ hòa bình”.
Viễn ảnh Gaza trở thành một khu thương mại và giải trí sang trọng nằm trong vùng Trung Đông đã khiến một số “kẻ thù” của ông Trump ngồi lại để bàn thảo kế hoạch chấm dứt chiến tranh, tái thiết, và xây dựng lại một Gaza.
Ngày 11 tháng 2, Vua Jordan King Abdullah II đến Hoa Kỳ để gặp ông Trump. Ông cho biết các quốc gia Ả Rập trong khu vực sẽ sớm gặp nhau và sau đó trình bày kế hoạch riêng về Gaza của họ cho ông Trump.
Ngày 4 tháng 3, Tổng thống Ai Cập Abdel Fattah Al-Sisi tổ chức một cuộc họp thượng đỉnh cấp tốc gồm các nhà lãnh đạo của Khối Ả Rập, và công bố kế hoạch “Gaza 2030”, thay thế "Gaza Riviera" của ông Trump, trị giá 53 tỷ đô la trong 5 năm, tập trung vào việc dọn dẹp, xây dựng lại nhà cửa, cơ sở hạ tầng, và khu thương mại.
Gaza: Arab leaders approve $53bn alternative to Trump's reconstruction plan
Lãnh đạo khối Ả Rập đã nêu lên những lo âu, là chỉ muốn đầu tư khi họ hoàn toàn tin tưởng rằng các tòa nhà trong khu thương mại sắp xây tại Gaza sẽ không bị một cuộc chiến tranh khác làm cho sụp đổ.
Ông Trump cũng biết muốn Gaza trở thành Khu thương mại và giải trí sang trọng, thì phải diệt tận gốc rễ của Hamas và các nhóm khủng bố do Iran ủng hộ.
Cho nên, bắt đầu từ ngày 15 tháng 3, Hoa Kỳ và Do Thái đã thực hiện các cuộc không kích để tiêu hủy căn cứ quân sự và hạ sát các lãnh đạo của các nhóm khủng bố như Houthi tại Yemen, Hezbollah tại Beirut và Lebanon, Hamas tại Gaza.
Ngày 13 tháng 5, ông Trump bay qua Trung Đông gặp các nhà lãnh đạo của Qatar, Ả Rập Thống Nhất, Ả Rập Saudi. Chuyến đi này rất quan trọng, vì ngoài những thỏa thuận đầu tư, ông Trump có lẽ đã nhận được sự ủng hộ của khối Ả Rập về việc xử Iran và giữ im lặng cho Do Thái tiêu diệt tận cùng quân khủng bố để đưa đến sự ngưng chiến tại Gaza.
Ngày 13 tháng 6, Do Thái tấn công Iran, giết chết 6 tướng lãnh, một chính trị gia cấp cao và ít nhất là 5 nhà khoa học hạt nhân, như tổng tham mưu trưởng quân đội Iran và chỉ huy đơn vị, tướng cầm đầu tổ chức tình báo của IRGC và cấp phó của ông, và một số chỉ huy cấp cao trong đơn vị không phận.
Ngày 19 tháng 6, Do Thái tiếp tục chiến dịch không kích, bắn phá và sử dụng lực lượng bộ binh, tiến sâu vào khu vực dân sinh và cơ sở của Hamas ở Dải Gaza.
Ngày 21 tháng 6, máy bay chiến đấu của Hoa Kỳ đã tấn công và ném bom vào ba cơ sở hạt nhân của Iran—Fordow, Natanz và một địa điểm gần Isfahan, nhằm ngăn chặn chương trình vũ khí hạt nhân của Iran.
Ngày 9 tháng 9, Do Thái ném bom Qatar trong một cuộc không kích, nhắm vào một khu dân cư ở Doha, nơi các nhà lãnh đạo Hamas đang họp để thảo luận về khả năng ngừng bắn.
Lãnh đạo Qatar la làng, ông Trump cảnh cáo thủ tướng Do Thái Netanyahu, nhưng có khi nào chính Qatar đã chỉ điểm cho Do Thái để diệt luôn những lãnh tụ nào của Hamas vẫn còn cứng đầu không muốn ngưng chiến và hòa bình cho Gaza.
Ngày 9 tháng 10, thỏa thuận ngưng chiến giữa Israel-Hamas được ký tại Ai Cập.
Ngày 13 tháng 10, thỏa thuận hòa bình “Trump Declaration for Enduring Peace and Prosperity” được ký tại Ai Cập.
Chuyện gì đã xảy ra sau khi Bản Tuyên ngôn Trump này được ký:
Ngày 15 tháng 10, ông Putin đã hủy bỏ hội nghị thượng đỉnh Nga - Ả Rập sau khi chỉ có một số ít nhà lãnh đạo, bao gồm Tổng thống Syria Ahmed al-Sharaa và người đứng đầu Liên đoàn Ả Rập Ahmed Aboul Gheit, xác nhận tham dự.
Argentina rút khỏi kế hoạch gia nhập BRICS. Dưới sự lãnh đạo của Tổng thống Javier Gerardo Milei, Argentina đang liên kết chặt chẽ hơn với Hoa Kỳ và Do Thái.
Ả Rập Saudi đã không gia nhập BRICS vào đầu năm 2024 như dự kiến, và cho đến nay vấn đề này vẫn đang được họ xem xét.
Kết luận:
Ông Trump bây giờ được xem như người có quyền lực nhất thế giới. Chỉ nhìn tấm hình của dàn lãnh đạo các quốc gia trên thế giới đứng sau ông Trump để nghe ông phát biểu cả tiếng đồng hồ thì đủ biết.
Ông Putin và ông Tập Cận Bình xem như đã mất đồng minh Trung Đông vào tay ông Trump.
Những người ghét ông thì cứ tiếp tục ghét, nhưng không thể tiếp tục chửi ông ta được. Muốn chỉ trích (dùng chữ nhẹ nhàng hơn một chút) ông ta thì phải chứng minh mình đúng hơn và giỏi hơn. Chứ ngồi đó kết án ông Trump là nhà độc tài muốn tiếp tục làm tổng thống thêm 4 năm nữa thì lo hơi quá xa. Bởi vì ông Trump còn làm tổng thống thêm 3 năm nữa, tiếp tục chửi ông trong 3 năm tới cũng đủ mệt, còn sức đâu mà lo đến chuyện 4 năm sau.
Nhung Lam
________________
Alice Dupond gởi
