Cựu lãnh đạo Liên Xô Mikhail Gorbachev qua đời ở tuổi 91
Mikhail Gorbachev, cựu lãnh đạo Nga, người có công trong việc chấm dứt Chiến tranh Lạnh, tạo ra một xã hội dân chủ và tự do hơn ở đất nước của ông và đưa Liên bang Xô viết kết thúc, đã qua đời ở tuổi 91 hôm thứ Ba, theo một số hãng thông tấn Nga.
Các hãng tin Nga đưa tin ông qua đời tại Bệnh viện Lâm sàng Trung ương ở Moscow nhưng không đưa ra bất kỳ thông tin chi tiết nào khác.
Cái chết của Gorbachev diễn ra vài tháng sau khi Nga phát động cuộc chiến với Ukraine, cuộc chiến khiến Moscow xa lánh phần lớn thế giới và đưa ra các lệnh trừng phạt của phương Tây làm tê liệt nền kinh tế của Nga.
Gorbachev lên nắm quyền lãnh đạo Liên bang Cộng hòa Xô viết vào năm 1985, nhanh chóng làm việc để hiện đại hóa bộ máy quan liêu đang tụt hậu và tìm cách khôi phục tầm quan trọng quốc tế của đất nước.
Gorbachev cũng tìm kiếm các mối quan hệ hòa bình hơn với thế giới phương Tây, bao gồm cả với Hoa Kỳ Năm 1987, ông và cựu Tổng thống Reagan đã đồng ý phi hạt nhân hóa tên lửa hạt nhân tầm trung trong một hiệp ước lịch sử.
Ông cũng là người giám sát cuộc khủng hoảng Chernobyl năm 1985. Khi sự cố nhà máy hạt nhân đe dọa lan rộng khắp Ukraine và Liên Xô, ông đã làm việc với các chuyên
gia khoa học và cố vấn để hạn chế bức xạ, mặc dù tình hình vẫn là một thảm họa lịch sử. Nhà máy Chernobyl và khu vực xung quanh đã bị đóng cửa trong nhiều thập kỷ vì ô nhiễm, nhưng không còn được coi là mối đe dọa.
mối đe dọa.
Gorbachev cũng ủng hộ các nước Đông Âu muốn ly khai khỏi Liên Xô, hứa với họ rằng ông sẽ không can thiệp.
Sau khi Bức tường Berlin sụp đổ vào năm 1989, Gorbachev đã nhanh chóng làm việc để chấm dứt Liên Xô cộng sản, chấm dứt 45 năm căng thẳng địa chính trị với Hoa Kỳ và thế giới phương Tây, đồng thời khiến nhiều quốc gia khác cắt đứt quan hệ với chủ nghĩa cộng sản trên toàn thế giới.
Vào thời điểm ông từ chức vào ngày 25 tháng 12 năm 1991, Liên Xô đã sụp đổ.
“Tôi đã cố gắng hết sức để mang lại đạo đức và trách nhiệm cho mọi người. Đó là một vấn đề nguyên tắc đối với tôi. Đã đến lúc phải chấm dứt cơn thèm khát hoang dã của những người cai trị và sự tự cao của họ, ”Gorbachev nói với tổ chức của mình trong các nhận xét được công bố.
“Có một vài điều tôi chưa thành công, nhưng tôi không nghĩ rằng mình đã sai trong cách tiếp cận của mình,” anh tiếp tục. "Trừ khi điều này được thực hiện, người ta khó có thể mong đợi rằng chính sách có thể trả phần độc đáo của nó, đặc biệt là bây giờ chúng ta đã bước vào thế kỷ mới và đang phải đối mặt với những thách thức gay gắt."
William Taubman, người viết cuốn tiểu sử học thuật đầu tiên về Gorbachev, cho biết nhà lãnh đạo Nga phức tạp hơn những gì ông được công chúng biết đến.
"Gorbachev đã kiềm chế hơn, khép kín hơn, ít nhất là ở nơi công cộng, với một nhân vật khó giải mã hơn", Taubman nói trong một cuộc phỏng vấn năm 2018 với National Endowment for the Humanities. “Thực tế là anh ấy bí ẩn hơn khiến việc viết ra cuộc đời của anh ấy trở nên thử thách hơn và do đó, theo một số cách, thỏa mãn hơn”.
Mikhail Sergeyevich Gorbachev sinh ngày 2 tháng 3 năm 1931 tại Privolnoye, một ngôi làng ở miền nam nước Nga gần thành phố Stavropol. Anh sinh ra trong một gia đình nông dân, cha là thợ cơ khí nông nghiệp và mẹ là nông dân trong một tập thể quốc doanh.
Gorbachev, người từng bị Đức chiếm đóng đất Nga trong Thế chiến thứ hai, là một người ham đọc sách, học giỏi ở trường trung học và là nhà lãnh đạo Liên Xô đầu tiên có bằng đại học để trị vì đất nước kể từ thời Vladimir Lenin, theo Taubman.
Gorbachev đã làm những công việc lặt vặt khi còn trẻ, bao gồm cả làm máy gặt đập liên hợp vào năm 1945, nhưng ông có những tham vọng lớn hơn cho bản thân. Ông đăng ký vào Khoa Luật tại Đại học Moscow năm 1950 trước khi lấy bằng vào năm 1955.
Cùng năm đó, ông cũng kết hôn với tình yêu của đời mình, Raisa Maximovna Titorenko, người đã mất năm 1999. Gorbachev không bao giờ kết hôn nữa.
Gorbachev là thư ký đầu tiên của Liên đoàn Thanh niên Cộng sản theo chủ nghĩa Lenin của Ukraine từ năm 1955 đến năm 1960 trước khi trở thành quan chức hàng đầu của tổ chức này ở Stavropol. Ông trở thành đại biểu của Đại hội Đảng Cộng sản Stavropol lần thứ 22 vào năm 1961.
Ông trở lại trường học từ năm 1964 đến năm 1967 tại Học viện Nông nghiệp Stavropol. Năm 1970, ông được bổ nhiệm làm Bí thư thứ nhất cho Lãnh thổ Stavropol.
Gây ấn tượng với các nhà lãnh đạo, ông chuyển đến Mátxcơva để tham gia Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản, các nhà hoạch định chính sách chính của Liên Xô, lên đến chức Bộ trưởng Nông nghiệp đầu tiên trước khi được bổ nhiệm làm Tổng Bí thư vào năm 1985.
Kinh nghiệm của ông khiến ông trở nên chỉ trích Liên Xô, một phe đối lập lớn lên sau cuộc xâm lược Afghanistan năm 1979. Khi được bổ nhiệm, Gorbachev ngay lập tức thay thế các thành viên bảo thủ hơn trong nội các của mình bằng những người phù hợp hơn với tầm nhìn của ông về sự thay đổi.
Khi lên nắm quyền, ông đã kết thúc chiến tranh Afghanistan thông qua một hiệp định hòa bình vào năm 1988; hứa sẽ không can thiệp vào các quốc gia vệ tinh có công dân tranh giành dân chủ; và rút các lực lượng khỏi trung tâm châu Âu.
Gorbachev đã đoạt giải Nobel Hòa bình năm 1990 vì những thành tựu trong chính sách đối ngoại của mình.
Tại quê nhà, Gorbachev đã thúc đẩy các cuộc bầu cử tự do và dân chủ hơn. Những thay đổi của ông không được lòng những người theo đường lối bảo thủ cứng rắn, những người đã cố gắng hất cẳng ông khỏi quyền lực vào năm 1991 trong một cuộc đảo chính thất bại. Gorbachev đáp lại bằng cách giải tán Ủy ban Trung ương, và Liên bang Nga cuối cùng đã thay thế khối cộng sản cũ, với Boris Yeltsin trở thành tổng thống được bầu đầu tiên của Nga.
Sau khi từ chức vào tháng 12, Gorbachev đã được cả thế giới ca ngợi là một anh hùng. Gorbachev từ lâu đã đứng về những gì ông đã làm, viết trong một bài luận được xuất bản vào tháng 8 năm 2021 rằng ông đã hoàn thành perestroika, hay còn gọi là “tái cấu trúc” Liên Xô.
Ông viết: “Chúng tôi đã có thể đánh thức xã hội, làm những gì mà tất cả những năm trước của perestroika đã cố gắng đạt được - đưa mọi người vào chính trị,” ông viết. “Các cuộc bầu cử tự do đã tiết lộ nhiều người mới, thú vị, làm rõ vị trí của các tầng lớp xã hội, mà hóa ra là chúng ta đã có một ý tưởng rất gần đúng, và thậm chí đôi khi bị bóp méo, được hình thành dưới áp lực của giáo điều chính trị”.
Sau những năm dài phục vụ chính phủ, Gorbachev đã thành lập một tổ chức tư vấn có tên là Quỹ Nghiên cứu Xã hội, Kinh tế và Chính trị. Ông cũng thành lập một tờ báo độc lập, Novaya Gazeta.
Ông đã không nói công khai về đường hướng của đất nước dưới thời Putin; tuy nhiên, Newsweek đưa tin Gorbachev đã đau khổ về cuộc chiến ở Ukraine và cảm thấy công việc cả đời của mình đang bị Putin hoàn tác.
Trong một cuộc phỏng vấn năm 2011 với Lyndon B. Johnson Foundation, Gorbachev nói rằng Putin “thừa hưởng một hoàn cảnh khó khăn” từ người tiền nhiệm, nhưng nói rằng nhà lãnh đạo Nga đã “sai lầm” khi sử dụng các phương pháp độc tài.
“Tôi nghĩ đó là một sai lầm,” Gorbachev nói. “Nơi bạn có những nhà lãnh đạo cai trị trong hai mươi năm hoặc hơn, bạn sẽ thấy những gì xảy ra xung quanh họ. Điều quan trọng duy nhất trong những tình huống như vậy và đối với những người xung quanh họ là nắm giữ quyền lực. Tôi tin rằng đây là một điều gì đó đang xảy ra hiện nay ở đất nước chúng tôi. ”
Từ năm 1992 đến năm 2008, Gorbachev đã đi đến 50 quốc gia và trao hơn 300 giải thưởng, bằng tốt nghiệp và giấy chứng nhận danh dự cho mọi người, đồng thời viết một số cuốn sách.
Trong một cuộc phỏng vấn năm 2019 với BBC News, Gorbachev cho biết khi còn là Tổng bí thư, ông đã đi gặp những người trên khắp Liên bang Xô Viết, người nói với ông rằng mặc dù họ đang đau khổ nhưng họ có thể xoay sở miễn là ông có thể đảm bảo không có chiến tranh.
“Tôi đã rất choáng váng,” anh nói. “Đó là cách mọi người. Đó là mức độ mà họ đã phải chịu đựng trong cuộc chiến vừa qua. "
______________
Đỗ Hứng gởi
