ĐÊM NAY TA MỆNH CHUNG THÌ BÂY GIỜ TA LÀM GÌ ?
"Mùa mưa ta ở đây..."
(Pháp Cú, 286)
Ðó là lời của Ðức Phật dạy cho ông Ðại Phú (Mahadhana), một vị thương gia, khi Ngài ngụ tại Tịnh xá Kỳ Viên.
Một ngày nọ, vị thương gia này dùng 500 chiếc xe bò, chất đầy vải vóc với nhiều màu nhuộm tươi đẹp, lên đường từ thành Ba-ra-na-si đi đến các vùng xa để buôn bán. Khi đến thành Xá-vệ, ông ta gặp một sông lớn. Ông suy nghĩ: "Ngày mai ta sẽ qua sông", rồi dừng xe lại, cởi ách cho các con bò, và nghỉ qua đêm tại bờ sông.
Trong đêm hôm đó, một trận bão kéo đến với mưa tầm tã cả đêm. Qua bảy ngày kế tiếp, nước sông dâng cao, tạo ra lũ lụt lớn, và người dân trong vùng đều phải đình chỉ mọi sự buôn bán, đi lại.
Kết quả là vị thương gia đó không thể bán các kiện hàng vải của ông. Vì thế, ông ta nghĩ rằng: "Ta đã trải qua một quãng đường dài, nếu ta quay về thì sẽ bị trễ nải. Chi bằng ta cứ ở đây qua mùa mưa, qua mùa xuân và mùa hạ, tiếp tục các công việc giao dịch và cố gắng bán cho hết các loại hàng này..."
Khi Ðức Phật đi trì bình trong thành, Ngài biết được ý định của vị thương gia đó và Ngài mỉm cười. Thấy thế, Ðại đức A-Nan hỏi Đức Phật vì sao Ngài cười. Ðức Phật đáp:
"Này A-Nan, con có biết ông Ðại Phú đó không" ?
"Dạ có, bạch Đức Thế Tôn." !
"Vì không biết rằng mạng sống của mình đã gần hết, nên ông thương gia ấy vừa quyết định sẽ ở lại đây cả năm để bán hết các kiện hàng của mình".
"Thật vậy sao, bạch Đức Thế Tôn" ?
"Ðúng thế, này A-Nan. Ông ta chỉ sống thêm được bảy ngày nữa, và nếu không khéo, ông ta sẽ bị các loài cá ăn thịt."
Nói xong, Đức Thế Tôn liền thốt lên bài kệ:
"Hãy tinh tấn thi hành
việc cần làm hôm nay.
Có ai biết chắc chắn
cái chết đến lúc nào?
Có ai chống lại được
mệnh lệnh của thần Chết?
An lạc thay cho người
ngày và đêm tinh tấn
sống tỉnh giác từng ngày" !
"Bạch Đức Thế Tôn, con sẽ đến nói cho ông thương gia ấy biết," ngài A-Nan thưa với Phật.
"A-Nan, con cứ việc đi," Ðức Phật đáp.
Ðại đức A Nan đi khất thực đến nơi ông Ðại Phú đang trú ngụ cùng với đoàn xe buôn của ông. Ông Đại Phú kính cẩn dâng vật thực đến ngài. Sau đó, Ðại đức A Nan nói với vị thương gia:
"Ông định cư ngụ ở đây trong bao lâu nữa" ?
"Bạch Ðại đức, con đã trải qua một quãng đường dài, nếu con quay về thì sẽ bị chậm trễ. Cho nên con sẽ ở lại đây trọn một năm, cho đến khi nào bán hết số vải thì con mới ra đi"
"Này cư sĩ ! Mặc dù mạng sống đã gần hết nhưng ít ai biết được ! Ông nên nỗ lực tinh tấn" !
"Bạch Ðại đức, tại sao thế ? Có phải đời sống của con đã gần mãn rồi chăng" ?!
"Ðúng vậy, này cư sĩ. Mạng sống của ông chỉ kéo dài thêm bảy ngày nữa mà thôi" !
Nghe xong, tâm tư người thương gia rất bàng hoàng và xúc động. Sau khi bình tâm trở lại, ông thỉnh mời Ðức Phật và Tăng đoàn đến nơi ông cư ngụ để thọ trai. Trong bảy ngày kế tiếp, ông cúng dường vật thực đến Đức Phật và chư Tăng, trong ngày thứ bảy, ông xin phép được rửa bình bát của Đức Phật và thỉnh cầu Ngài chúc phúc. Trong khi chúc phúc, Ðức Thế Tôn giảng giải thêm:
"Này người cư sĩ, một người có trí tuệ không bao giờ nên nghĩ rằng: 'Tôi sẽ ở lại đây trong suốt mùa mưa. Tôi sẽ làm việc này, việc kia.' Trái lại, người ấy lúc nào cũng nên sống tỉnh giác trong từng khoảnh khắc và phải luôn luôn QUÁN TƯỞNG VỀ CÁI CHẾT CỦA MÌNH như thể chỉ còn sống thêm được một đêm nữa thôi" !
Sau đó, Ngài thốt lên các câu kệ rằng:
Mùa mưa ta ở đây,
đông, hạ cũng ở đây,
người ngu tâm tưởng vậy,
không tự giác hiểm nguy.
(PC 286)
Người tâm ý đắm say
con cái và gia súc,
tử thần bắt người ấy,
như lụt trôi người ngủ.
(PC 287)
Một khi tử thần đến,
không có con che chở,
không cha, không bà con,
không thân thích che chở.
(PC 288)
Biết rõ ý nghĩa này,
bậc trí lo trì giới,
mau lẹ hành thanh tịnh,
con đường đến Niết-Bàn.
(PC 289)
Sau khi nghe xong bài kệ, vị thương gia liền tỉnh ngộ, thành tâm kính tín xin quy y Tam Bảo và chứng đắc Đạo Quả Dự lưu, các vị Tỳ kheo trong Tăng đoàn cũng đạt được thắng trí.
Sau đó, ông Ðại Phú đưa tiễn Ðức Phật và Chư Tăng trở về nơi tịnh xá. Khi quay trở lại nơi trú ngụ của mình, ông nói:
"Tôi cảm thấy nhức đầu, toàn thân thể mệt mỏi" !
Vị thương gia nằm xuống giường để nghỉ ngơi. Khi vừa nằm xuống thì ông liền chết ngay và được tái sinh vào cõi trời Ðâu-suất.
(Trích tích chuyện Pháp cú - imi edited)
Hoang Nguyen gởi