ĐỦ DUYÊN HOÀ HỢP, HẾT DUYÊN TAN BIẾN
Phật thuyết kinh bà lão nghèo ngộ pháp Duyên Khởi
Khi đức Phật đang giảng pháp tại trú xứ Lạc-âm nước Tỳ-xá-ly (Vaiśāli), thì có một bà lão nghèo đến chỗ đức Phật đảnh lễ sát đất, bạch Phật:
– Thưa Thế Tôn! Con có điều muốn hỏi.
– Lành thay! Bà cứ hỏi.
– Sanh từ đâu đến và đi về đâu? Già, bệnh, chết từ đâu đến và đi về đâu?…
Đức Phật bảo: “Hay thay! Hỏi như vậy rất hay. Sanh không từ đâu đến và cũng không đi về đâu. Già, bệnh, chết không từ đâu đến cũng không đi về đâu… Các pháp đều như vậy. Ví như hai thanh cây cọ xát vào nhau phát ra lửa, lửa lại đốt hai thanh cây. Cây cháy hết lửa cũng tắt.”
Đức Phật hỏi lại bà lão:
– Ngọn lửa từ đâu đến và đi về đâu?
Bà lão thưa:
– Nhân duyên hòa hợp được lửa, nhân duyên ly tán thì lửa cũng mất.
Phật dạy:
– Các pháp cũng như vậy. Nhân duyên hòa hợp mới thành, nhân duyên ly tán tức diệt. Pháp
không chỗ đến và không chỗ đi… Ví như cái trống không phải do một thứ mà thành. Khi khởi sự muốn thành phải có da, có cây, người cầm dùi đánh vào trống thì trống mới có âm thanh… Âm thanh đó không phải từ da, không phải từ cây, không phải từ dùi trống của người cầm, phải hợp các thứ lại mới thành tiếng trống. Âm thanh từ chỗ không, nên cuối cùng là không. Vạn vật đều như vậy, vốn thanh tịnh không có nhân tạo ra pháp, pháp cũng không có sở hữu… Các pháp không chỗ đến và không chỗ đi… Sanh tử cũng vậy, mỗi thứ tùy theo sự hoạt động của nó mà thành. Như tai họa, đọa vào địa ngục, sinh lên trời hay làm người thế gian cũng thế… không phải tự nhiên mà có.
Bà lão nghe rồi vui mừng hớn hở nói:
– Nhờ hồng ân của đức Thế Tôn con đắc được pháp nhãn, tuy thân thể già yếu cũng được khai ngộ.
A-nan chỉnh y phục quỳ gối bạch Phật:
– Thưa Thế Tôn! Vì sao bà lão có trí tuệ như vậy, vừa mới nghe Phật thuyết liền khai ngộ?
Phật bảo A-nan:
– Bà lão này tiền thân đời trước là mẹ của ta. Bà có phát tâm học đạo.
A-nan lại hỏi:
– Là mẹ tại sao bần cùng khốn khổ thế?
Phật bảo: “Thuở quá khứ, vào thời đức Phật Câu-lưu-tần. Ta muốn làm Sa-môn nhưng Từ mẫu thương mến không cho ta đi, ta buồn rầu bỏ ăn một ngày. Vì thế, năm trăm đời bà sanh ở thế gian bị nghèo khổ. Đời này thọ mạng hết, bà lão sẽ sanh về cõi Phật A-di-đà, trải qua sáu mươi tám kiếp mới thành Phật, hiệu là Ba-kiền. Nước đó gọi là Hóa Hoa.”
Đức Phật nói kinh xong, bà lão, A-nan, các vị Bồ-tát, Tỳ-kheo Tăng… đều vui mừng đảnh lễ thối lui.
_______________
Hoang Nguyen gởi