Lãnh đạo Hezbollah tại Liban bị trừ khử : Sự bất lực của Mỹ và Iran
Việc lãnh đạo lực lượng Hồi giáo cực đoan Hezbollah ở Liban, Hassan Nasrallah bị Israel tiêu diệt trong một cuộc oanh kích đã làm xáo trộn bàn cờ địa chính trị ở Cận Đông. Israel « thận trọng » vui mừng, đi kèm với nỗi lo cho phần tiếp theo. Iran tuyên bố sẽ có những đáp trả « thích đáng » nhưng đối mặt với những « chọn lựa tồi ». Còn Hoa Kỳ, đồng minh của Israel, miễn cưỡng bị lôi vào các chiến dịch quân sự của Israel.
.png)
Tại Sidon, miền nam Liban, ngày 28/09/2024, người dân Liban và người Palestine tuần hành tưởng nhớ thủ lĩnh Hezbollah, Nasrallah, sau thông báo của phong trào Hezbollah về cái chết của ông. © ©Mohammed Zaatari / AP
Nhà nghiên cứu địa chính trị Dominique Moïsi trên nhật báo kinh tế Les Echos rất rõ ràng : Cái chết của Nasrallah làm lộ rõ sự « bất lực » của Mỹ và Iran. Những gì vừa xảy ra ở Liban thực sự đánh dấu một bước ngoặt lịch sử trong cuộc chiến ở Liban, cũng như là cho cả vùng Cận Đông.
Một mặt, vụ việc khẳng định thế tương quan lực lượng mới giữa Israel và Iran nhưng mặt khác, việc hạ sát ông Nasrallah, đang làm dấy lên nỗi lo xung đột lan rộng ra toàn khu vực : Phe nổi dậy người Huthis ở Yemen hay các đồng minh của Iran tại Syria và Irak sẽ làm gì sắp tới ? An ninh của Israel như vậy trong dài hạn sẽ chẳng bao giờ được bảo đảm, theo như nhận định từ một số nhà quan sát.
Sự kiện này làm rõ thế bất lực của cả Mỹ và Iran, phải đóng vai « khán giả » hơn là những « diễn viên » thực thụ trong một tấn bi kịch vượt quá khả năng, theo nhận định của chuyên gia Dominique Moisi.
Hoa Kỳ, tuy hài lòng về việc ông Nasrallah bị tiêu diệt, nhưng đã không thể gây được chút áp lực nào đối với Israel, đồng minh thân thiết của mình để có được một lệnh ngưng bắn tạm thời cho dải Gaza và ở Liban.
Thảm hại hơn, theo ghi nhận của Le Monde, chính quyền Biden còn « chấp nhận để cho Israel xỏ mũi lôi đi », lao vào những cuộc xung đột mà Israel tiến hành ở dải Gaza, tại Liban và thậm chí ở cả Yemen, những mặt trận mà Washington muốn tránh do e sợ bùng nổ leo thang xung đột khó dự đoán.
Hoa Kỳ rơi vào thế khó xử. Bên lề Đại Hội Đồng Liên Hiệp Quốc, Mỹ và Pháp vận động cho ý tưởng một lệnh ngưng bắn ở Liban, thì quân đội Israel âm thầm « cú đánh lịch sử » ở Beirut, khi dùng đến những quả bom nặng 900 kg do Mỹ sản xuất để có thể đánh sập hầm và giết chết lãnh đạo phe Hezbollah. Ý tưởng một lệnh hưu chiến dài 21 ngày mà Mỹ ấp ủ xem như « tan thành mây khói », gây khó khăn cho chính quyền Biden theo đuổi một đường hướng nhất quán do khoảng cách giữa ý định và thực tế ngày càng lớn.
Sự táo bạo của Israel, một vố đau cho phe Hezbollah, là một thất bại chiến lược của chế độ thần quyền Iran. Lực lượng Hezbollah, đứa con tinh thần do Iran tạo ra – bất chấp nguồn cung vũ khí dồi dào và tính kỷ luật của các binh sĩ – với những gì diễn ra trong hai tuần gần đây, từ vụ nổ máy nhắn tin, điện đàm cho đến cái chết của nhà lãnh đạo và nhiều quan chức quân sự cao cấp, lộ rõ là một « con cọp giấy ».
Sự do dự của Teheran khi hậu thuẫn Hezbollah cũng như phe Hamas trái ngược với những tuyên bố hùng hồn « thề trả đũa » cho đồng minh và những sĩ quan của mình bị Israel hạ sát đang mang lại một cảm giác họ đã phó mặc các đồng minh cho số phận của chính họ, để ưu tiên cứu lấy chế độ, có nguy cơ không tồn tại được trước một cuộc chiến thất bại chống Israel.
Nhưng thái độ này của Iran có nguy cơ gây tổn hại cho mối quan hệ về hệ tư tưởng, quân sự và tài chính với những đồng minh ở Cận Đông. « Trục kháng chiến » mà Iran dầy công gầy dựng có nguy cơ bị lệch hướng trước tính cấp thiết của việc bảo vệ lợi ích sống còn của mình.
Dẫu sao thì giới quan sát tại Pháp cũng có cùng một nhận xét : Thắng lợi quân sự của Israel tại Liban có nguy cơ là một chiến thắng kiểu Pyrros, một thắng lợi đạt được với những thiệt hại nhân mạng to lớn và do vậy, có thể làm suy yếu bên thắng trận trong dài hạn. Nhà địa chính trị Dominique Moisi lưu ý : An ninh của Israel phụ thuộc nhiều vào tính hợp pháp của Israel. Thế giới đã thay đổi và ngày càng ít thống trị bởi phương Tây, trong khi các nước phương Nam toàn cầu ngày càng xem Israel như là một cường quốc thống trị và vô sỉ !
Minh Anh
________________
Đặng Hữu Phát gởi
