LỰC LƯỢNG UỶ NHIỆM CỦA IRAN THỀ TRUNG THÀNH VỚI GIÁO CHỦ TỐI CAO ĐANG Ở ĐÂU KHI IRAN ĐANG THẢM BẠI ?
Khi Israel giao tranh với Iran, các lực lượng khủng bố ủy nhiệm của Tehran ở đâu vào lúc cần thiết?
Tehran đã phát triển một mạng lưới khủng bố khu vực tự cọ mình làm lãnh chúa để tự cô lập mình khỏi chiến tranh, nhưng giờ đây khi bị tấn công, ,,,
Hezbollah và những lực lượng khác hoặc giờ đây đã quá yếu hoặc quá sợ hãi để tham gia trận chiến
Khi Israel tuyên bố Chiến dịch “Sư tử trỗi dậy” vào sáng sớm thứ Sáu, đây là lần đầu tiên sau hơn 50 năm, quốc gia này tuyên chiến với một quốc gia có chủ quyền, thay vì một tổ chức khủng bố hoạt động ở nước ngoài, Bờ Tây hoặc Dải Gaza.
Không ít các tổ chức mà Israel phải đối đầu trong nhiều năm qua đã và đang được Iran, quốc gia hiện đang nằm trong tầm ngắm của Israel, hỗ trợ, tài trợ hoặc thậm chí kiểm soát trực tiếp.
Kể từ cuộc Cách mạng Hồi giáo 1979 ở Iran, chế độ ở Tehran đã nỗ lực đáng kể vào việc truyền bá hệ tư tưởng của mình trong cộng đồng người Shiite ở Trung Đông, đồng thời xây dựng một mạng lưới các tổ chức khủng bố trên khắp khu vực, bao gồm cả các nhóm người Sunni.
Lực lượng Quds , một đơn vị đặc biệt của Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran, trong những thập kỷ gần đây đã tập trung vào việc hỗ trợ các tổ chức này thông qua viện trợ tài chính, cung cấp vũ khí và đạn dược, thậm chí cả đào tạo, đôi khi được tiến hành trên đất Iran.
Đối với Iran, mạng lưới khủng bố vừa là sự thể hiện sức mạnh vừa là lá chắn: các nhóm này sẽ liên tục quấy rối hai kẻ thù lớn nhất của Cộng hòa Hồi giáo, Hoa Kỳ và Israel, trong khi vẫn an toàn tránh xa các cuộc trả thù sắp tới. Và sự tồn tại của một liên minh các đội quân tay sai sẵn sàng bảo vệ Iran trong trường hợp chiến tranh đã giúp ngăn chặn mọi ý định xâm lược hoặc thay đổi chế độ của phương Tây.
LỊCH SỬ ĐÃ THAY ĐỔI SAU QUYẾT ĐỊNH SAI LẦM CỦA IRAN NGÀY 07/10/2023
Sau ngày 7 tháng 10 năm 2023, khi Hamas phát động một cuộc tấn công tàn khốc vào Israel, châm ngòi cho cuộc chiến ở Gaza, quy mô của lực lượng Iran đã được thể hiện rõ ràng, với các nhóm được Tehran hậu thuẫn từ Lebanon đến Yemen tấn công Israel trong cuộc chiến mà khi đó Bộ trưởng Quốc phòng Yoav Gallant gọi là cuộc chiến trên bảy mặt trận.
Nhưng giờ đây khi hỏa lực của Israel đang hướng vào chính Iran, những lực lượng ủy nhiệm đó đột nhiên biến mất không thấy đâu nữa. Một số, như Hezbollah, đã bị Israel làm suy yếu nghiêm trọng do những nỗ lực ủng hộ Hamas. Những lực lượng khác dường như đã bị các quốc gia chủ nhà thuyết phục không tham gia vào cuộc chiến.
IRAN CÔ ĐƠN CHỐNG LẠI ISRAEL
Iran hiện đang ở trong một vị thế cực kỳ bất thường và thậm chí là nguy hiểm, buộc phải dựa chủ yếu vào sức mạnh quân sự của chính mình trên chính lãnh thổ của mình. Cho đến nay, điều này chủ yếu bao gồm các loạt tên lửa đạn đạo liên tiếp do lực lượng không quân của Quân đoàn Vệ binh Cách mạng Hồi giáo bắn đi, gây ra rất nhiều sự tàn phá nhưng không làm suy yếu hỏa lực của Israel.
Trong khi đó, Iran đã chứng kiến quê hương mình trở thành chiến trường khi nước này cố gắng đối đầu với các cuộc tấn công của Israel từ Tehran đến Tabriz, thể hiện điểm yếu chiến lược của một quốc gia thích để các lực lượng ủy nhiệm làm công việc bẩn thỉu của mình trên đất nước khác.
HEZBOLLAH BỊ ĐÁNH TƠI BỜI
Người ta ước tính Iran đã hỗ trợ các nhóm khủng bố ở nước ngoài hàng tỷ đô la mỗi năm từ ngân khố nhà nước, viện trợ vẫn tiếp tục trong những năm gần đây bất chấp tình hình kinh tế tồi tệ của Iran, bao gồm cả việc đồng tiền liên tục mất giá và tình trạng thiếu hụt năng lượng.
Một phần lớn số tiền đó đã chảy vào túi nhóm khủng bố Hezbollah của Lebanon, khách hàng lớn nhất của Iran.
Nhưng sau khi chịu tổn thất nặng nề và sự phản đối ngày càng tăng từ phía nội bộ Lebanon, nước này hiện đã suy yếu nghiêm trọng và không muốn đối đầu với Israel.
Hezbollah, được thành lập năm 1983 với sự hậu thuẫn của Iran, trong hai thập kỷ qua đã đóng vai trò là công cụ quân sự chính của Iran chống lại Israel, được trang bị tên lửa tầm xa và thậm chí cả vũ khí dẫn đường chính xác.
Tuy nhiên, kể từ khi Israel bắt đầu tấn công vào Iran vào thứ sáu, những gì Hezbollah đưa ra chỉ là lời nói. Sự kiềm chế này dường như là hậu quả trực tiếp của cuộc chiến với Israel, trong đó nhóm này đã phát động các cuộc tấn công gần như hàng ngày vào Israel từ tháng 10 năm 2023 cho đến khi đồng ý ngừng bắn vào tháng 11 năm 2024.
Trong sáu tháng cuối của cuộc chiến, và đặc biệt là bắt đầu từ tháng 9, nhóm này đã phải chịu những thất bại quân sự lớn. Gần như toàn bộ chỉ huy cấp cao của nhóm đã bị Israel loại bỏ, bao gồm cả thủ lĩnh lâu năm Hassan Nasrallah.
Ngay trước đó, các cuộc tấn công bằng máy nhắn tin và bộ đàm của Israel đã gây ra thiệt hại về thể chất và tâm lý trên diện rộng cho lực lượng mặt đất của nhóm này. Khoảng 4.000 cá nhân đã bị thương trong hoạt động bí mật, theo các báo cáo của Lebanon, phần lớn trong số họ là các đặc vụ của Hezbollah.
Hệ thống tên lửa từng rất đáng gờm của nhóm này dường như đã được sử dụng hết hoặc bị phá hủy phần lớn, vì Syria không còn là tuyến đường buôn lậu thuận tiện nữa.
Tính đến tháng 10 năm 2024, IDF ước tính Hezbollah chỉ còn lại chưa đến 30% hỏa lực trước chiến tranh.
Ngay cả sau khi lệnh ngừng bắn được ký kết, IDF vẫn tiếp tục hoạt động thường xuyên ở Lebanon, nhắm vào các hoạt động của Hezbollah, chủ yếu ở phía nam đất nước. Theo Lực lượng Phòng vệ Israel, Israel đã tấn công các tòa nhà ở quận Dahiyeh của Beirut hai lần, tấn công các tòa nhà có địa điểm sản xuất và lưu trữ máy bay không người lái.
Kết quả là, Hezbollah bị suy yếu đáng kể và ít có khả năng gây ra mối đe dọa cho Israel hơn. Tổ chức này cũng đang phải đối mặt với áp lực chính trị nội bộ ngày càng tăng, khi đất nước vẫn đang phục hồi sau các cuộc không kích dữ dội của Israel nhằm chấm dứt các cuộc tấn công của Hezbollah.
Trong sáu tháng qua, hai trong ba vị trí lãnh đạo hàng đầu của Lebanon đã được những nhân vật được coi là "chống Hezbollah" đảm nhiệm, bao gồm Thủ tướng Nawaf Salam và Tổng thống Joseph Aoun. Cả hai đều đưa ra tuyên bố bày tỏ ý định giải giáp Hezbollah và khẳng định rằng quyết định tham chiến phải do nhà nước quyết định.
Trong bài phát biểu gần đây đánh dấu 100 ngày đầu tiên của chính phủ, Salam lưu ý rằng Quân đội Lebanon đã tháo dỡ hơn 500 kho vũ khí ở phía nam đất nước. Mặc dù ông không nêu rõ đây là kho của ai, nhưng người ta hiểu rộng rãi rằng chúng thuộc về Hezbollah.
Theo hãng thông tấn Al Arabiya của Saudi, chính phủ Lebanon đã truyền đạt thông điệp tới Hezbollah rằng họ sẽ không cho phép quốc gia này tham gia vào cuộc trả đũa của Iran chống lại Israel, tuyên bố rằng "thời kỳ tổ chức này bỏ qua nhà nước trong các quyết định chiến tranh đã qua rồi".
Theo báo cáo, chính quyền Lebanon đã cảnh báo Hezbollah rằng bất kỳ ai kéo đất nước này vào chiến tranh sẽ phải chịu trách nhiệm, về cơ bản là cảnh báo cả Iran và Hezbollah rằng họ, chứ không phải Israel, sẽ phải chịu trách nhiệm nếu Israel hành động ở Lebanon.
Những diễn biến này đã đặt Hezbollah vào thế khó, khiến tổ chức này phải kiềm chế không tấn công Israel, ngay cả khi vẫn còn khả năng thực hiện điều đó.
Vào thứ sáu, vài giờ sau khi chiến dịch của Israel được triển khai, Hezbollah đã đưa ra một tuyên bố dài lên án mạnh mẽ các cuộc không kích của Israel vào Iran, tuyên bố rằng Israel "chỉ hiểu ngôn ngữ của giết chóc, hỏa hoạn và hủy diệt".
Tuyên bố không đề cập đến việc liệu họ có đáp trả hay không và khi nào sẽ đáp trả, nhưng một quan chức của Hezbollah đã nói với Reuters cùng ngày rằng nhóm này sẽ không trả đũa các cuộc tấn công ở Iran.
DÂN QUÂN IRAQ NGÃ GỤC
Kể từ khi Hoa Kỳ taans công Iraq năm 2003, Iran đã củng cố lực lượng dân quân thân Iran và Shiite trong nước để tăng cường ảnh hưởng của mình. Các nhóm này chủ yếu nhắm vào Hoa Kỳ nhưng cũng hướng vũ khí của họ vào Israel sau ngày 7 tháng 10.
Áp lực ngày càng tăng từ bên trong và bên ngoài đã khiến các hoạt động đó phải dừng lại.
Kể từ năm 2014, lực lượng dân quân ở Iraq đã hoạt động dưới một tổ chức chung được gọi là Lực lượng động viên quần chúng, bắn tên lửa vào quân đội Mỹ đồn trú trong khu vực và cũng chiến đấu với nhóm khủng bố Nhà nước Hồi giáo khi tổ chức thánh chiến này kiểm soát một số khu vực của Iraq.
Tuy nhiên, kể từ ngày 7 tháng 10, các lực lượng dân quân cũng đã tham gia vào cuộc chiến tranh đa mặt trận khu vực chống lại Israel, rõ ràng là với sự hậu thuẫn của Iran. Trong suốt năm 2023 và 2024, họ đã phóng máy bay không người lái về phía Israel, chủ yếu nhắm vào Cao nguyên Golan và một lần là Eilat, đồng thời tấn công các căn cứ của Mỹ tại Iraq. Vào tháng 10 năm 2024, hai binh sĩ IDF đã thiệt mạng do một cuộc tấn công bằng máy bay không người lái do các lực lượng dân quân thân Iran tiến hành ở phía bắc Cao nguyên Golan.
Tuy nhiên, ngay cả trước lệnh ngừng bắn thứ hai giữa Israel và Hamas vào tháng 12 năm 2024, lực lượng dân quân thân Iran của Iraq đã đồng ý ngừng các cuộc tấn công vào cả Hoa Kỳ và Israel như một phần của thỏa thuận với chính phủ Iraq.
Một quan chức cấp cao của lực lượng dân quân al-Nujaba, một trong những phe phái chủ chốt của Iraq, đã xác nhận với tờ báo Al-Akhbar của Lebanon vào tháng 12 năm 2024 rằng đã đạt được thỏa thuận ngừng các hoạt động quân sự.
KHI TRUMP LÊN LÀM TT HOA KỲ MỌI THỨ ĐÃ THAY ĐỔI
Theo các báo cáo của phương tiện truyền thông Ả Rập, thỏa thuận này có liên quan đến sự tái đắc cử của Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump và sự sụp đổ của chế độ Bashar al-Assad ở Syria, mở ra một chính phủ chống lại Iran.
Người ta tin rằng Hoa Kỳ, quốc gia ủng hộ chính phủ Iraq và phản đối các cuộc tấn công mới vào các căn cứ của nước này, đã đóng vai trò tích cực đằng sau hậu trường. Hoa Kỳ chưa chính thức giải quyết vấn đề này, nhưng đã nhận trách nhiệm về các cuộc tấn công vào các căn cứ dân quân ở Iraq vào năm 2024 sau một cuộc tấn công chết người vào một căn cứ của Mỹ.
Ngay cả khi cuộc chiến giữa Israel và Hamas tiếp diễn, lực lượng dân quân Iraq vẫn tiếp tục đứng ngoài cuộc.
Vào ngày 14 tháng 6, tờ báo Saudi Asharq Al-Awsat đưa tin rằng chính phủ Iraq đã truyền đạt một thông điệp tới lực lượng dân quân tương tự như thông điệp mà Lebanon đã gửi tới Hezbollah: Hãy tránh xa cuộc chiến giữa Israel và Iran.
Theo báo cáo, Thủ tướng Iraq Mohammed al-Sudani đã có cuộc hội đàm chuyên sâu với các nhà lãnh đạo dân quân, nói với họ rằng Iraq không muốn tham gia vào cuộc chiến.
Nhà lãnh đạo Shiite có ảnh hưởng Muqtada al-Sadr dường như cũng đang gây sức ép để lực lượng dân quân này từ bỏ.
“Iraq và người dân không cần những cuộc chiến tranh mới”, ông đã đăng dòng tweet vào ngày 13 tháng 6. “Chúng tôi kêu gọi làm im tiếng nói liều lĩnh kêu gọi Iraq tham gia vào cuộc chiến và lắng nghe tiếng nói của trí tuệ và tiếng nói của các giáo sĩ”.
SYRIA SỤP ĐỔ CHÍNH PHỦ MỚI RỜI KHỎI TỔ CHỨC
Kể từ khi cuộc nội chiến ở Syria nổ ra vào năm 2011, Iran đã không ngừng củng cố ảnh hưởng của mình đối với quốc gia này, không chỉ thông qua sự hiện diện quân sự trực tiếp mà còn sử dụng nơi này như một tuyến đường vận chuyển vũ khí quan trọng đến Lebanon.
Lực lượng dân quân được Iran hậu thuẫn đã hoạt động ở đó, nhưng giá trị chiến lược chính của Syria nằm ở vai trò là một hành lang chứ không phải là một chiến trường.
Bây giờ thì không phải cả hai. Khi Assad cất cánh đến Moscow vào đầu tháng 12 năm 2024, ông ta đã mang theo chỗ đứng của Iran tại quốc gia này, về mọi mặt và mục đích.
Dưới thời tổng thống mới Ahmad al-Sharaa, giới lãnh đạo Syria đã hoàn toàn cắt đứt quan hệ với Iran và từ chối bất kỳ đầu cầu nào ở nước này. Đại sứ quán Iran đã bị đóng cửa và các chuyến bay của Iran đã bị cấm vào không phận Syria.
Chính quyền mới của Syria cũng đã đưa ra nhiều tuyên bố trong những tháng gần đây khẳng định đã thu giữ được vũ khí dùng để buôn lậu vào Lebanon, có lẽ là cho Hezbollah.
Sự thay đổi mạnh mẽ này đã cản trở đáng kể khả năng của Iran trong việc sử dụng lãnh thổ Syria để hỗ trợ các đồng minh khu vực như nước này đã làm trong nhiều năm.
THỔI BAY PHIẾN QUÂN HOUTHIS
Phiến quân Houthi ở Yemen là lực lượng ủy nhiệm duy nhất của Iran tiếp tục tham gia vào cuộc chiến chống lại Israel. Nhưng khả năng của nhóm này chống lại Israel bị hạn chế do khoảng cách của họ với đất nước này, loại bỏ mọi yếu tố bất ngờ và kho vũ khí khá khiêm tốn của họ. Kể từ thứ sáu, họ đã đóng một vai trò phần lớn không được chú ý trong cuộc chiến.
Người Houthis bắt đầu là một lực lượng dân quân độc lập nổi loạn chống lại chính phủ Yemen trong cuộc nội chiến của đất nước. Từ năm 2014, nhóm này đã được Iran hỗ trợ tài chính, quân sự và hậu cần, nơi cung cấp cho người Houthis vũ khí, công nghệ quân sự và chuyên môn kỹ thuật.
Houthis tuyên bố rằng kể từ thứ sáu, họ đã phóng tên lửa đạn đạo nhắm vào các địa điểm quân sự quan trọng của Israel. Trên thực tế, nhóm này đã phóng một tên lửa đạn đạo duy nhất, đâm vào một thị trấn của Palestine gần Hebron, làm một số người bị thương. Nhóm này đã quyết định không nhận trách nhiệm.
Theo IDF, nước này cũng đã bắn ba máy bay không người lái vào quốc gia này vào thứ Bảy, tất cả đều bị bắn hạ ở nơi xa biên giới Israel.
Tuy nhiên, nhóm này, vốn đã chịu đựng nhiều tháng không kích của Mỹ và Israel, ít nhất cũng đang cố gắng thể hiện sự ủng hộ đối với Iran.
Ngay cả khi Hezbollah, PMF, Hamas và các lực lượng khác đã lùi bước, Houthi vẫn là lực lượng ủy nhiệm nhất quán nhất của Iran, thỉnh thoảng bắn tên lửa đạn đạo vào Israel và tuyên bố sẽ tiếp tục "ủng hộ Gaza chừng nào cuộc thảm sát còn tiếp diễn", theo lời họ
Có một thời, hỏa lực của Houthi vào Israel là mới mẻ, đáng ngạc nhiên và đáng sợ, nhưng sau nhiều tháng, có vẻ như nó đã mất đi một phần tác động đó, khi không còn con át chủ bài nào trong tay áo của nhóm này. Trong khi đó, Israel dường như đang tăng cường tấn công họ, bao gồm cả việc sử dụng sức mạnh hải quân chưa từng có.
Những nỗ lực gần đây nhằm ám sát các nhân vật cấp cao của Houthi ở Yemen, bao gồm cả tham mưu trưởng của nhóm, Mohammed Abd al-Karim al-Ghamari, cũng chỉ ra thông tin tình báo đáng kể mà Israel thu thập được về Houthi, có thể là kết quả của cuộc giao tranh kéo dài.
Khả năng của Houthi chống lại Israel tên lửa đạn đạo và máy bay không người lái bắn từ khoảng cách quá xa để khiến Israel bất ngờ hoặc không gây ra tác dụng gì ngoài việc khủng bố người dân — dường như tương tự như Iran, chỉ ở quy mô nhỏ hơn đáng kể.
Trong khi Israel và Iran đang đấu tranh trong một cuộc chiến đã được dự đoán từ lâu, thì thế lực ủy nhiệm cuối cùng còn tồn tại một nhóm hỗn tạp đã từng khiến thương mại toàn cầu phải khuất phục — có khả năng một lần nữa trở thành một thế lực yếu thế.
Son Hahong
Ngày 16/06/2025
__________________
Hoang Nguyen gởi