Lúc nàng chuẩn bị sanh đứa con thứ hai cũng là lúc vợ chồng nàng bảo lãnh bà má chồng qua đoàn tụ. Bà vốn là dân Nam kỳ thứ thiệt, quê ngoài miệt vườn Mỹ Tho, bao nhiêu năm được nuôi nấng bởi phù sa trù phú nên tâm hồn bà mang nặng hương sắc sông nước miền Tây.
Đầu tiên là chuyện ăn nói, bà có giọng nói sang sảng, to như trống làng ngày hội. Có lần nàng đang ở trong phòng ngủ, nghe bà đang to tiếng với chồng nàng ở dưới nhà bếp. Nàng lo sợ không biết có chuyện gì xảy ra khiến bà phải lên tiếng la mắng, bèn ra cửa lắng nghe, mới biết bà đang nói chuyện rất...bình thường và vui vẻ.
Đứa con gái đầu lòng của nàng tên Camila, bà gọi không rành rẽ, nên gọi nó là Cam cho gọn. Đến khi sanh thằng con trai, Thomas, bà ẵm cháu ngắm nghía, nói với vợ chồng nàng:
- Tô Mát là Cà Tô Mát hả, thôi để má gọi nó là là thằng Cà, nghen!?
Mấy đứa bạn của nàng vừa cười vừa chế diễu nàng:
- Tên các con nhà bà nghe cũng dzui tai, rộn ràng hen, Cam và Cà, rồi Cà và Cam.
Nàng chống chế:
- Thì chị tên Cam, em tên Cà, nghe cũng …ý nghĩa lắm chớ, dạt dào hương vị cây trái vườn nhà.
Chúng lại bảo:
- Tên Cam nghe còn… đặng, gợi nhớ dòng thác Cam Ly thơ mộng, lãng mạn. Còn cái tên Cà, nói mày đừng buồn, hổng giống ai hết ráo.
Nghe vậy, nàng quên ngày bà vào bệnh viện khi nàng chuyển bụng, rồi bà mừng vui, hối hả về nhà nấu nồi thịt kho tiêu. Và đêm đêm khi em bé thức giấc, bà là người đầu tiên chạy vào phòng phụ nàng dỗ dành con nhỏ. Vậy mà nàng quên dễ dàng như quên một chiếc lá rơi bên đường, rồi giận bà vì cái tên Cà đến mấy ngày.
Bà là người nấu ăn trong nhà, trăm lần như một, ngày nào cũng có rất nhiều thức ăn dư thừa vì nấu quá nhiều. Bà lại bỏ chúng vào những hũ nhựa để trong tủ lạnh. Dù nàng có nhiều lần nhắc nhở, bà gật gù nhưng rồi đâu cũng vào đấy. Thức ăn vẫn dư ra ê hề, dần dần cái tủ lạnh ngập đầy những hũ to hũ bé. Chồng nàng nói vui, nếu có một con ruồi bay vào tủ lạnh, thì nó sẽ bị lạc đường. Mà ngay chính bà, người tự tay bỏ những đồ ăn dư vào đó, khi cần tìm một món gì, bà cũng... ngơ ngác, không biết nó nằm trong hũ nào, nói chi đến con ruồi. Khi nào hết chỗ trong tủ lạnh thì lại vứt bỏ những thức ăn cũ vào thùng rác. Nàng góp ý thì bà cười, bảo:
- Tại má quen từ nào giờ dưới quê, nấu ăn phải rộng rãi, đặng có khách khứa bất chợt, hoặc xóm giềng ghé qua thì mời ăn luôn cho vui.
Giống như nhiều người lớn tuổi khác, bà có niềm vui xem phim Tàu khi rảnh rỗi. Bà thường xem vào buổi tối khi con Cam thằng Cà đã vào giường ngủ say (vì ban ngày bà còn lo nấu nướng dọn dẹp nhà cửa). Nói có Chúa làm chứng, trong đời nàng chưa bao giờ xem phim Tàu được mười phút, chẳng hiểu tại sao, có lẽ vì cái giọng thuyết minh nghe nhão nhẹt và chói tai chăng? (Thành thật xin lỗi quý vị nào mê phim Tàu). Bà xem triền miên hết tập này qua tập khác, hết đêm này qua đêm khác rất hào hứng say mê. Cho dù xứ Tàu có hơn một một tỷ dân, có sản xuất ra nhiều trường quay và đạo diễn làm phim, cũng không thể nào đáp ứng nổi tốc độ xem phim của bà.
Thế là trong lúc chờ đợi có phim mới, bà chuyển qua xem cải lương Việt Nam. Lại xin Chúa làm chứng một lần nữa, từ hồi cha sanh mẹ đẻ, nàng chưa bao giờ xem trọn vẹn một tuồng cải lương nào. Hồi ở Việt Nam đầu thập niên 80s, chương trình Tivi còn nghèo nàn, nhà nước chiếu cái nào thì xem cái nấy, hình như có hai tuồng cải lương nàng xem được... một nửa, đó là tuồng “Tiếng Trống Mê Linh” do Thanh Nga diễn vai chính, và tuồng “Đời Cô Lựu” của cô đào Bạch Tuyết.
Đôi lúc rảnh rỗi, bà thường tâm sự với nàng về những kỷ niệm của bà với cải lương. Thuở xưa, anh trai của bà là một quận trưởng ở Mỹ Tho, lại quen biết với ngôi sao cải lương Thành Được. Cứ mỗi lần về Mỹ Tho biểu diễn, Thành Được lái xe hơi đến gia đình bà chơi, cho cả chục vé hạng nhất, tối tối bà lại được cắp theo ô trầu tháp tùng mẹ của bà đi coi cải lương. Bà thích nhất tuồng “Đời cô Lựu” mà bà đã xem rất nhiều lần vẫn không thấy chán. Mà lần nào cũng vậy, vừa xem hai mẹ con vừa khóc ròng, mang theo mấy cái khăn mùi-xoa cũng chưa đủ. Bây giờ bà cũng chỉ tìm những tuồng cải lương nổi danh một thời để xem lại, vì bà cho rằng đám diễn viên cải lương trẻ bây giờ ca không hay, mà diễn cũng không tới.
Không biết bà có lãng tai hay không, nhưng bà rất thích xem phim Tàu hoặc cải lương với volume khá to. Một đêm kia, nàng chợt thấy ánh trăng phủ đầy trên giường ngủ. Nàng bước ra cửa sổ, mới hay rằng hôm ấy có trăng mười sáu, đẹp dịu dàng và sáng tươi cả bầu trời. Những ngọn cây trong đêm huyền hoặc dưới ánh trăng, mây im lặng, lững lờ trôi để tôn vinh ngày trăng tròn. Đẹp quá! Trong nàng cảm xúc dâng trào, ngồi xuống bàn lấy giấy viết ra tìm vần thơ, thì bỗng nghe văng vẳng tiếng…sáu câu vọng cổ của Thành Được ở ngoài phòng khách. Nàng lắng nghe thì đến lượt cô đào cải lương chi bảo Bạch Tuyết nức nở, rên rỉ đau thương ở cảnh bà hội đồng gặp lại người chồng sau hơn hai mươi năm tù tội oan uổng. Thế là bao cảm hứng thơ thẩn của nàng tiêu tan như cơn mưa rào bất chợt đổ xuống đường xua tan bụi bặm của thành phố. Thật là bực mình! Có lẽ “sự nghiệp văn chương” của nàng, vì bị “phá đám” thường xuyên, nên cứ mãi mãi lềnh bềnh, vật vờ như những đám lục bình trôi trên sông Tiền sông Hậu mà thôi.
Trưa thứ Sáu, chồng gọi phone cho nàng ở chỗ làm:
- Chút nữa em nhớ đón mấy đứa nhỏ nghen. Má bị đau bụng, chắc hôm qua ăn lại món mắm và rau còn dư, anh đang đưa má vào bệnh viện, rồi chiều anh đi làm ca tối luôn.
Nàng xin nghỉ sớm, đón hai đứa nhỏ về nhà, bắt tay vào việc cơm nước. Trong tủ lạnh, nàng thấy để sẵn một con cá, giá, cà chua, rau ôm, bạc hà đã rửa sạch sẽ, má chồng đã chuẩn bị từ sáng. Nàng bèn nấu món canh chua và cá kho tiêu. Thằng Cà nhất định không chịu ăn nếu không có bà nội đút cơm như mọi ngày. Nàng phải vừa dỗ dành, vừa hăm dọa nó mới ăn được một ít. Còn con Cam vừa ăn miếng đầu tiên đã phán ngay một câu xanh rờn:
- Mẹ nấu canh chua không ngon như... bà nội!
Ủa, hổng lẽ nàng phải giải bày phân bua với đứa con nít, rằng nàng là gái bắc kỳ, món canh chua nào phải sở trường của nàng? (Mà thiệt ra, nàng chẳng có món sở trường nào cả).
Đến giờ tắm cho chúng nó thì đúng là một kinh nghiệm đau thương. Hai đứa vừa chơi vừa đánh nhau chí chóe trong bồn tắm ngập đầy bọt xà phòng. Nàng vừa la hét vừa lấy khăn lau chùi “hiện trường”, thì thằng Cà cởi trần như nhộng chạy ra khỏi phòng tắm, nàng phải rượt theo nó khắp nhà, cuối cùng mới tóm được nó ở nhà bếp để mặc quần áo vào. (Nàng không thể nào hiểu nổi bà má chồng đã tắm cho chúng nó như thế nào).
Rồi cũng đến lúc lùa chúng nó vào phòng ngủ. Sau khi nằm yên ấm, chúng yêu cầu nàng kể chuyện cổ tích như bà nội vẫn thường làm. Hai đứa nằm im nghe kể xong, vẫn là con Cam tà lanh nhanh nhẩu:
- Mẹ kể sai rồi! Cô Cám không chết! Cô Cám không chết! Cô Cám và bà mẹ ghẻ đã ăn năn hối lỗi nên được cô Tấm và nhà vua đón về ở chung trong lâu đài. Bà nội kể như vậy mà?!
Trời đất quỷ thần thiên địa ơi! Quý vị nào từng đọc cổ tích Việt Nam thì xin làm chứng cho nàng với. Rõ ràng là Cám bị Tấm trả thù bằng cách đun nồi nước sôi, lừa Cám xuống hố rồi dội cho chết tươi không kịp ngáp (ai bảo cô Tấm hiền lành phải xem lại nha). Chưa hết, Tấm còn lột da Cám rồi lấy xác Cám ướp làm mắm “biếu” bà dì ghẻ, bà ăn xong lăn đùng ra tắt thở (ai bảo Tấm nhân hậu vậy cà?!). Có ai giải thích giùm nàng không, tại sao hầu hết các truyện cổ tích Việt Nam đều có cái kết nhân ái hiền hòa, nhưng riêng cô Tấm này quá dữ dằn, ác độc có thua gì mẹ con cô Cám đâu chớ! Dám phanh thây xác chết để chèn làm mắm cho người khác ăn thì Tấm này cũng chẳng phải dạng vừa.
Cũng may, má chồng nàng đã dũng cảm sửa đổi cổ tích. Nhưng nàng vẫn nổi sùng, giận cá chém thớt:
- Thôi, hai đứa ngủ đi. Cả ngày hôm nay mẹ mệt muốn phát điên vì chúng mày rồi.
Nhân vụ kể chuyện cổ tích của má chồng, nàng nhớ mới đây, thằng Cà vào lớp một, cô giáo gọi phone mời hai vợ chồng nàng đến họp, vì cả mấy tháng đến lớp mà Cà vẫn chưa nói nhiều tiếng Mỹ, vẫn chỉ quanh quẩn “yes” hoặc “no”, còn thì toàn là dùng tiếng Việt, cũng may có cô phụ giáo là người gốc Việt giúp thông dịch cho “hai bên” hiểu nhau. Cô phụ giáo kể:
- Cô giáo kêu các em lên giới thiệu tên, cậu bé nhà mình đứng trước lớp ngây thơ tự tin, dõng dạc nói một tràng tiếng Việt: “Dạ thưa cô, tên của con là Cà Tô Mát nhưng ở nhà ai cũng gọi con là Cà!”
Về nhà, nàng nói với chồng:
- Tại má anh hết đó, suốt ngày cứ dạy chúng nó nói tiếng Việt, đọc tiếng Việt, kể chuyện cổ tích Việt, ca dao Việt, nói chung cái gì cũng Việt, thành ra mới ra nông nỗi này đó, em mắc cỡ với cô giáo hết sức, không có đường mà chui xuống đất.
Chồng nàng tỉnh bơ:
- Ơ kìa, từ nhỏ nó nghe tiếng Việt thì khi mới vào trường Mỹ nó chưa quen, nay mai nó nói nhuyễn như cháo cho em xem. Người ta biết vài ngôn ngữ thì càng có lợi, anh chưa nghe ai nói là bất lợi bao giờ.
- Anh không nhớ chị Hai hàng xóm mình sao, con gái vào College về nhà than thở, vì nó nói rành hai tiếng Việt-Mỹ, nên khi học môn English ở trường bị thua điểm mấy đứa Mỹ da trắng 100%.
- Công bằng mà nói, con nhà Việt về nhà chỉ nghe ba má Việt nói tiếng Việt, còn con nhà Mỹ nghe ba má nói tiếng Mỹ, thì giúp nó nhiều hơn, sâu sắc hơn trong môn English là chuyện bình thường. Nhưng không thể lấy một trường hợp mà kết luận cho tất cả, vì thực tế cũng có những con nhà gốc Việt học môn English không thua kém gì, thậm chí còn giỏi hơn con nhà Mỹ chính gốc.
- Tóm lại, là anh vẫn ủng hộ má dạy tụi nhỏ Tiếng Việt?
Chồng nhìn nàng cười:
- Anh nhớ có lần em thì thầm với anh rằng, nhờ má kể chuyện cổ tích cho tụi nhỏ mà em nhớ lại tuổi thơ và những chuyện cổ tích xa xưa như Sọ Dừa, Thạch Sanh Lý Thông tưởng đã lãng quên theo thời gian, vậy hà cớ gì mà mình không truyền những câu chuyện tinh hoa dân tộc cho đám nhỏ? Anh biết hôm nay em bực mình chuyện đến họp vì thằng Cà không nói English, chớ anh tin là em cũng cùng suy nghĩ với anh, đúng không nào?
Đến nước này thì nàng hết đường chối cãi, vì chồng nàng nói... chẳng sai. Ngoài chuyện được sống lại ký ức tuổi thơ bằng những lần nghe má chồng kể chuyện cổ tích, mà nhiều lần nàng còn bồi hồi xúc động từ khi thằng Cà còn đỏ hỏn, bà đã ru nó ngủ bằng những điệu hò mà hồi đó trong mấy chuyến chờ vượt biển ngoài Miền Tây nàng đã từng nghe:
Hò ...ơ ...ơ...
Đất Cần Thơ nam thanh nữ tú
Chứ đất Rạch Giá vượn hú chim kêu
Quản chi mưa nắng sớm chiều
Lên doi xuống vịnh...
À... ơ... ờ.
Chứ lên doi xuống vịnh... cũng chèo... thăm e.
Đang suy nghĩ về chuyện cũ thì có tiếng phone reng. Bên đầu dây kia là tiếng của bà:
- Bác sĩ nói má bị ngộ độc thức ăn, phải ăn cháo lỏng trong vài ngày để họ kiểm tra lại cái bao tử của má xem có vấn đề gì không, hai đứa nhỏ ngủ chưa con?
Nàng méc bà, (cháu hư tại... bà mà!):
- Chúng nó hư lắm bà ạ. Cơm không chịu ăn, lại nghịch phá, bây giờ lại chưa chịu ngủ nữa.
- Má biết vậy nên mới phone về thăm hai đứa. Thôi, con mở speaker để má kể chuyện cho tụi nó ngủ.
Hai đứa nghe tiếng bà thì rú lên mừng rỡ, rồi ngoan ngoãn nằm xuống giường đắp mền nghe bà kể chuyện. Nàng tắt đèn, khép cửa, đi xuống lầu dọn dẹp nhà cửa. Khi nàng trở lại phòng thì hai đứa đã ngủ say sưa tự lúc nào, mà tiếng của bà vẫn đều đều trong speaker:
“Kể từ đó, Sơn Tinh và công chúa Mỵ Nương sống với nhau tràn đầy hạnh phúc. Thủy Tinh vẫn tiếc nhớ cuộc thi năm xưa, hàng năm cho nước dâng cao lên, gây nên những trận lũ lụt khắp nơi...”
Nàng chợt nhận ra giọng nói của bà đã yếu hẳn, không còn to vang như trống đình ngày xưa nữa. (Vậy mà bấy lâu nay nàng vô tình, có hay biết gì đâu!). Một cảm giác vừa quen, vừa lạ xâm chiếm lòng nàng, để trái tim nàng dịu dàng dâng lên một tình thương mến. Nàng cũng nhớ ra rằng, mấy năm qua, kể từ khi bà qua đây, nàng chưa hề nấu cho bà một món gì, kể cả nồi cháo, vì bà dành làm hết mọi việc cơm nước cho vợ chồng nàng thảnh thơi đi làm.
Nàng lặng lẽ đi xuống bếp, lấy ra miếng thịt thăn ngon nhất. Sáng mai, trước khi đưa con Cam thằng Cà đi thăm bà nội, nàng sẽ dậy sớm để nấu cho bà nồi cháo thịt bằm, ít gạo, nhiều nước, rắc đầy hành hoa và rắc chút tiêu trắng... đúng như sở thích của bà.
Kim Loan
Edmonton, Mother’s Day 2024
_______________
Đặng Hữu Phát gởi