NGẮN GỌN VÀI ĐIỀU TRƯỚC GIỜ G ĐÀM PHÁN HOA KỲ VÀ NGA TẠI SAUDI ARABIA
1. Hoa Kỳ có nghĩa vụ gì với Ukraine? Chuyện của Hoa Kỳ và Nga không chỉ bao gồm các vấn đề xoay quanh Ukraine. Hoa Kỳ không có nghĩa vụ gì với Ukraine hết. Một số “học giả” viện dẫn Budapest Memorandum 1994 (Thoả thuận giải giáp hạt nhân Ukraine) mà nói Hoa Kỳ và Anh Quốc có nghĩa vụ phải bảo vệ Ukraine là sai. Budapest Memorandum không bao gồm điều khoản ràng buộc bảo vệ quân sự như Article 5 của NATO (Ukraine chưa phải thành viên) mà chỉ thống nhất:
• Tôn trọng độc lập và chủ quyền của Ukraine trong phạm vi biên giới hiện tại của nó. • Kiềm chế không đe dọa hoặc sử dụng vũ lực chống lại sự toàn vẹn lãnh thổ hoặc độc lập chính trị của Ukraine.
• Tìm kiếm hành động ngay lập tức từ Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc để cung cấp sự hỗ trợ nếu Ukraine trở thành nạn nhân của một hành vi xâm lược hoặc đối tượng của một mối đe dọa xâm lược trong đó sử dụng vũ khí hạt nhân. Chính vì vậy, tuyên bố Mỹ muốn “lượng đất hiếm trị giá 500 Mỹ Kim” là tuyên bố rất có lợi cho Ukraine. Vậy mà nhiều người không hiểu vì định kiến quá nặng về ông Trump.
Theo lẽ thường khi 2 bên đánh nhau, Hoa Kỳ tài trợ cho một bên mà không thắng, hay rơi vào thế giằng co thì họ phải tự chịu chứ, có cớ gì để nhảy vào đàm phán rồi đòi quyền lợi? Cho nên “500 tỷ Mỹ Kim đất hiếm” là một cách nói rằng “quyền lợi của Hoa Kỳ ở đây” và vì thế Hoa Kỳ mới có cớ để lên bàn đàm phán như một bên thứ ba. Đồng thời đây cũng là cách để tăng sự hiện diện của Hoa Kỳ tại Ukraine, trực tiếp bảo vệ đất nước này. Muốn khai thác đất hiếm phải có đầu tư, và nếu khai thác lên mà giá trị không đủ 500 tỷ thì Hoa Kỳ lại có cớ để ở lại Ukraine “khai thác” dài dài. Nước nào dám đánh Ukraine khi các tập đoàn và binh lính Hoa Kỳ còn ở đó?
2. Tuy nhiên, nếu nói Hoa Kỳ hoàn toàn không có trách nhiệm gì với Ukraine cũng là chưa chính xác, có ít nhất 2 điểm quan trọng làm Hoa Kỳ không thể phủi tay:
• Dù Nga là nước sai hoàn toàn khi xâm lược một quốc gia có chủ quyền, thì không thể phủ nhận một phần lý do Nga xâm lược Ukraine là lỗi của chính quyền Biden và EU khi họ muốn đưa Ukraine trở thành một thành viên NATO.
Điều này là quan điểm của Biden từ 2009 lúc còn làm phó Tổng Thống [1], và được củng cố thêm ở Hội nghị thượng đỉnh Bucharest 2008, hay Association Agreement giữa EU và Ukraine năm 2014. Trước khi Nga xâm lược Ukraine một tuần (ngày 18-20 tháng 2 năm 2022), thì Nữ Tổng Thống hụt Hoa Kỳ Kamala Harris đã đứng ra làm trung gian giải quyết các xung đột ở Munich, với kết quả mỹ mãn là người Nga buồn cười đến mức đánh luôn tới Kiev.
• Bảo vệ lợi ích của các đồng minh thân cận ở EU. Ukraine là vùng đệm rất quan trọng, Hoa Kỳ muốn bảo vệ EU thì họ phải bảo vệ luôn Ukraine hoặc chí ít là giữ cho nước này mãi là vùng đệm, không rơi vào tay các kẻ thù tiềm năng.
3. Sự rạn nứt giữa Hoa Kỳ và EU chỉ là sự xung đột của chính trị cánh hữu (Hoa Kỳ) và cánh tả (EU) hay còn nguyên nhân khác? EU từ sau 1945 được Hoa Kỳ hỗ trợ bằng kế hoạch Marshall, xoá nợ 50% cho Đức, xoá nợ hoàn toàn (xem như viện trợ không hoàn lại) cho Pháp, Ý và Hà Lan, tái cấu trúc nợ cho Anh Quốc. Nhưng:
• EU từ đó đến nay chuyên đứng ở giữa hưởng lợi, về quân sự họ nhận sự bảo kê của Mỹ, về kinh tế họ mua khí đốt từ “đối thủ” Nga và outsource chuỗi cung ứng sang Trung Quốc.
• EU ngày càng rời xa các giá trị cốt lõi của mình như văn minh Thiên Chúa Giáo và tự do ngôn luận. Đám chính trị gia cực tả ở Châu Âu theo đuổi chủ nghĩa woke, nhập cư không kiểm soát và rất ghét những quốc gia đi ngược lại tư tưởng này, điển hình là Ba Lan và Nga. Cho nên, sự cố chấp của EU và mong muốn buộc Hoa Kỳ phải thay họ bảo vệ Ukraine mang màu sắc ích kỷ và đảng phái:
• Đối với EU, việc có một hàng xóm mạnh về quân sự như Nga ở sát sườn mang lại nhiều đe doạ hơn là Trung Quốc xa xôi. EU không mang tham vọng trở thành siêu cường thế giới mà muốn hưởng thụ status quo quá tốt đẹp là Hoa Kỳ bảo kê, Nga bán năng lượng giá rẻ cho xài, còn họ gia công ở Trung Quốc rồi nâng nó lên thành xa xỉ phẩm. Cho nên việc Hoa Kỳ có mất lợi ích chiến lược hay thậm chí có thua Trung Quốc trên nhiều phương diện thì EU cũng không quan tâm hoặc quan tâm rất ít.
• Đối với các lãnh đạo cực tả hiện đại, đứng đầu là “ông vua đạo đức giả” Đức thì chính trị thiên hữu của Đông Âu và Nga là cái gai trong mắt họ, là đe doạ đến kế hoạch “New World Order” mà họ cổ vũ thông qua WEF và Klaus Schwab.
• Minh chứng rõ nét nhất cho việc này là từ đầu cuộc chiến về quân sự toàn khối EU chỉ viện trợ khoảng 11 tỷ Euro cho Ukraine, còn Hoa Kỳ viện trợ đến gần 70 tỷ Mỹ Kim. Viện trợ của EU cho Ukraine chủ yếu là qua các khoản hỗ trợ nhân đạo và tài chính, khả năng lớn là nhỏ hơn nhiều con số được họ rêu rao. Cho nên:
• Hoa Kỳ của Trump không muốn dồn Nga vào đường cùng. Nga đã bắt đầu ngấm đòn trừng phạt kinh tế sau 2023 và nếu họ sa sút thêm, rất có thể sẽ rơi vào thế phải hợp tác chặt chẽ và sâu rộng hơn với Trung Quốc, thoả thuận mượn quân Triều Tiên là ví dụ.
• EU muốn buộc Hoa Kỳ bảo vệ lợi ích của họ, bây giờ nếu tách EU khỏi NATO thì Hoa Kỳ sẽ rảnh tay tập trung vào Trung Quốc.
• Ukraine nên chuẩn bị cho kịch bản mất một phần lãnh thổ để đổi lấy sự hiện diện của Hoa Kỳ và nguồn tiền tài trợ tái thiết từ EU. Putin không thể muối mặt rút quân hoàn toàn khỏi Ukraine sau khi hy sinh hàng trăm ngàn thanh niên ưu tú của Nga được. • Hoa Kỳ có thể nhượng bộ Nga một chút về vấn đề Ukraine để đổi lấy cam kết không can dự vào các xung đột Mỹ - Trung từ Putin.
• Trump muốn Putin tiếp tục nắm quyền để giữ sự nhất quán ở các cam kết của Nga. • Chính quyền Biden đã rất thành công khi thổi lửa xung đột rồi dồn cục khó nhất là đàm phán hoà bình cho chính quyền Trump, tiện tay làm cả trăm tỷ tiền thuế dân Mỹ “không cánh mà bay”. Còn kết quả đàm phán thì hạ hồi phân giải.
[1] https://foreignpolicy.com/2024/07/05/america-nato-ukraine-denial/
Anh Vũ Ngô
____________
Hoang Nguyen gởi
|
|