11 ngày của cuộc chiến đẫm máu đã trôi qua. Ucraine vẫn đứng vững. Trong các thành phố lớn Ucraine chỉ mất Kherson. Cho đến sáng hôm nay theo thông tin của bộ quốc phòng Ucraine thiệt hại của phía Nga là:
– Quân lính : hơn 11000
– Xe tăng : 285
– Xe bọc thép : 985
– Máy bay : 44
– Trực thăng : 48
Để so sánh: trong 10 năm chiến tranh tại Afganistan Liên Xô mất 15000 quân.
Mới chỉ 11 ngày nhưng đã xẩy ra quá nhiều sự kiện, nhiều thứ vượt ra ngoài dự đoán, nhiều thay đổi bằng rất nhiều năm tháng. Ở một thế giới mở như ngày nay luồng thông tin nhiều vô kể, thông tin vô cùng trái chiều, vô cùng khác nhau. Nhất là khi chiến tranh các bên tham chiến đều tham gia cuộc chiến tranh thông tin. Thông tin đưa lên vì vậy có thể là tin đúng, có thể đúng một phần, cũng có thể hoàn toàn là giả.
Theo kinh nghiệm của tôi muốn có được bức tranh tương đối trung thực cần phải: Tìm hiểu từ những nguồn thông tin từ nhiều hướng khác nhau (đương nhiên những thông tin từ những nguồn như kiểu các kênh nhà nước Nga thì không nên mất thời gian , những kênh kiểu như vậy dùng cho những kẻ thích bị tẩy não!). Chiến tranh xâm lược của Nga với Ucraine ngoài những nguồn tin cậy của Ucraine cần xem thêm các kênh như Tiếng vọng Moscow, kênh truyền hình Doz (rất tiếc là vừa bị đóng). Trên youtube, Telegram, …có các kênh khác nhau với phát biểu của rất nhiều người nổi tiếng trong xã hội Nga, thông tin cũng rất chân thực. Sau khi thông tin có rồi cần phải tư duy, suy ngẫm … và rút ra bức tranh cho mình. Bức tranh đó tôi tin là tương đối chính xác.
Sau 11 ngày với vô vàn sự kiện, tôi có góc nhìn của tôi về những vấn đề lớn liên quan đến cuộc chiến này:
Tù binh Nga mặt còn búng ra sửa
1. Putin – Sa Hoàng lỗi thời, ảo tưởng và lạc hậu
Hơn 20 năm nắm giữ quyền lực (quyển lực độc tài, quyển lực tuyệt đối), dường như Putin đã mất liên hệ với thế giới thực mà đang sống trong thế giới bong bóng do Putin tự tạo lên. Ông ta tự coi mình có quyền lực vô song, trí tuệ tuyệt vời và không bao giờ tính toán sai.
.
Chế độ độc tài dẫn đến chuyện quanh Putin chỉ có những kẻ nghe lời và nói những điều ông ta muốn nghe. Tôi đã xem một số cuộc họp khi Putin làm việc với các thành viên chính phủ, đôi khi như một gánh xiếc (kiểu như bộ trưởng bộ y tế hứa với Putin là đến cuối năm 2021 Nga có thể sản xuất được loại vắc xin chống được hầu như tất cả các bệnh truyền nhiễm?!). Cuộc họp hội đồng an ninh quốc gia trước khi xâm lược Ucraine đã cho ta có cái nhìn rất rõ về những người thân cận quanh Độc Tài. Một năm rưỡi nằm dưới boong ke vì sợ Covid và ám sát càng làm cho xu hướng này nặng nề thêm.
Ở thế kỷ 21 nhưng Putin không hề dùng Internet. Mọi báo cáo cho Putin vẫn là báo cáo giấy giống hệt như thời các Tổng Bí Thư thời Xô Viết. Theo những người có thông tin gần gũi nói rằng Putin hoàn toàn không lấy thông tin qua mạng. Nguồn thông tin đến Putin chỉ là những báo cáo giấy và truyền hình Nga. Cả 2 nguồn tin này đều đưa cho ông ta những thông tin mà ông ta muốn nghe.
Các chuyên gia quân sự sau những ngày đầu chiến tranh ngoài chuyện kinh ngạc về sự kiên cường của người Ucraine thì họ cũng kinh ngạc về cách Nga tổ chức chiến tranh. Putin đã tin tưởng rằng quân đội Ucraine sẽ đầu hàng nhanh chóng, người dân Ucraine sẽ đón các chiến sỹ giải phóng bằng bánh mỳ -muối và hoa. Thực tế là quân đội Ucraine đã chiến đấu như những Anh Hùng, còn người dân Ucraine thì khắp nơi, những nơi kẻ thù tạm chiếm, dùng tay không chặn xe tăng, đuổi lính Nga “Biến mẹ chúng mày về Nga đi!”
Trải dài trong chiều dài lịch sử sứ mệnh của các Sa Hoàng Nga là chiếm đất và giữ đất. Nhân dân Nga cũng đánh giá sự vĩ đại của các Sa Hoàng theo tiêu chí này. Nhà độc tài 69 tuổi có lẽ coi đây là cơ hội cuối cùng để đi vào lịch sử, sánh vai cùng Piot đệ Nhất hay Aleksandr 2. Putin đã quá lạc hậu với thời gian và hoàn toàn xa rời thực tại, ảo tưởng và vĩ cuồng. Điều đó biến ông ta thành một Hitler mới. Dân tộc Nga muốn ngẩng đầu lên việc đầu tiên phải loại bỏ ông ta.
2. Dân Nga và các đòn trừng phạt
Hơn 20 năm với chính sách độc tài và tuyên truyền nhồi sọ dối trá như kiểu Đức quốc xã đã làm cho đa số người Nga bị nhiễm độc nặng nề. Bản chất nền giáo dục trước kia không coi trọng tư duy độc lập của cá nhân mà có thiên hướng theo những tư duy dập khuôn, định hướng cũng giúp sức cho điều đó. Thông tin như những dòng sông đầy thuốc độc chảy vào đầu hàng trăm triệu người Nga, tạo nên sự sùng bái Putin, lòng căm thù với thế giới phương Tây và cả những người đã từng là anh em như Ucraine.
Vì vậy chả có gì ngạc nhiên khi:
– Sau khi Nga xâm lược Crimea tỷ lệ ủng hộ Putin đã tăng vọt lên hơn 70%
– Khoảng 2/3 số người ủng hộ cuộc xâm lược của Nga đối với Ucraine hay cho rằng không nên chiến tranh nhưng nếu Putin làm như vậy là có lý do chính đáng (trên mạng có nhiều video phỏng vấn dân Nga ngoài phố, thanh niên còn có thể có ý kiến khác nhau, nhưng những người trung niên hoặc già hầu như ủng hộ chiến tranh)
– Trong các cuộc khảo sát trên mạng đa số không quan tâm đến chuyện có bao nhiêu người Ucraine chết và bị thương, rất ít người quan tâm đến chuyện chết và bị thương của lính Nga, nhưng đa số quan tâm đến những ảnh hưởng về kinh tế liên quan đến họ do chiến tranh và các lệnh trừng phạt.
Người Nga thời Putin là vậy. Họ cũng bị xâm lược. Họ bị chính chính quyền Putin xâm lược về tư tưởng. Vì vậy tôi cho rằng chỉ có làm cho cuộc sống của người Nga bị ảnh hưởng họ mới có thể cùng nhau loại tên độc tài khát máu ra khỏi vị trí quyết định sinh mạng bao người. Để họ thay đổi về lương tri, đánh vào tình anh em, đánh vào tình hàng xóm … là khó, bởi những người Nga có lương tri đang chỉ là thiểu số . Để cho họ thay đổi và đứng lên chỉ có 2 cách:
– Các đòn trừng phạt: điều này thế giới đã làm rất mạnh mẽ và kinh tế Nga đang rơi tự do. Bản thân Putin vẫn sống trong thế giới ảo của mình và không tin rằng các lệnh trừng phạt lại nặng nề như vậy. Dân Nga cũng nghĩ rằng mọi sự chỉ là tạm thời. Nhưng có một điều không ai ngờ tới là cả thế giới văn mình coi Nga là thằng hủi, không ai muốn dính đến. Các công ty chủ động cắt mọi quan hệ làm ăn, rời khỏi Nga, người dân tẩy chay hàng hóa Nga. Nước Nga rồi sẽ như Iran và Cu Ba, quay lại Liên Xô những năm 80. Không chỉ tầng lớp giầu có, mỗi người dân đều sẽ bị ảnh hưởng.
– Khi các quan tài bắt đầu trở về quê hương: Bộ quốc phòng Nga đang giấu diếm mọi thông tin về tổn thất. Nhưng khi các gia đình nhận được giấy báo tử và xác của con em mình, mọi thứ sẽ khác, phong trào phản chiến sẽ lên. Để chống lại điều này ngày 26-2-2022 có một công lệnh mật do Thứ trưởng bộ quốc phòng Nga Krivochko ký. Nội dung công lệnh này ra lệnh: khẩn cấp thu hồi các giấy tờ tuỳ thân của quân nhân, khẩn cấp vận chuyển xác binh lính tử trận vào ban đêm về nơi xuất phát để thiêu hoặc chôn trong các ngôi mộ tập thể, kể cả trên lãnh thổ Belarus. Nếu không chuyển kịp thời thì cần phải tiêu hủy tại chỗ.
Hiện tại các xe thiêu xác di động khổng lồ cũng được tập kết ở thành phố biên giới Belgorod. Sự man rợ đối với quân đội của mình của chính quyền độc tài Putin có lẽ hiếm có trong lịch sử.
Còn một ảnh hưởng lớn hơn là lớp bùn trên người mỗi người Nga mà Putin đã đổ lên biết bao giờ gột rửa cho sạch?!
Người Nga rồi cũng sẽ phải thức tỉnh. Dù có vì cái gì: vì lương tâm thức tỉnh, vì bị ảnh hưởng cuộc sống, vì sợ con em mình chết nơi đất khách … đều tốt cả , miễn là họ góp phần làm cuộc chiến đẫm máu này kết thúc.
3 . Kế hoạch của Putin
Không thành công trong việc đánh phủ đầu Ucraine và giành chiến thắng nhanh nhất tôi nghĩ Putin có những kế hoạch tàn độc khác. Hiện tại phía Nga đang đề nghị lập hành lang nhân đạo để phía Ucraine chuyển dân thường ra khỏi các thành phố đang chiến đấu dữ dội. Có lẽ đây là cái bẫy lớn. Tại sao như vậy?
Putin cực kỳ tàn bạo. Trong thời Putin kẻ độc tài khi không đạt được kết quả nhanh chóng về quân sự chuyển sang dùng không quân và tên lửa san phẳng thành phố Groznui (trong chiến tranh với Chechnya) , Aleppo (Syria) . Vì vậy khả năng cao khi dân thường rút khỏi các thành phố, nó sẽ bị san phẳng. Kiev, nơi được coi là mẹ của các thành phố Nga thì có thể không nhưng Khác- cốp, Nhikolaiev, Mariopol, Odessa… sẽ nguy cấp . Điều đó càng trở nên đáng sợ khi Nga còn rất nhiều loại bom và tên lửa với sức sát thương lớn và khủng khiếp hơn nhiều.
Còn một nguy cơ nữa đe dọa cả châu Âu là các nhà máy điện hạt nhân. Hiện ở Ucraine có 5 nhà máy điện hạt nhân, trong đó có nhà máy Zaporodie lớn nhất châu Âu mà mới đây quân Nga đã làm cháy. Nhà máy này nếu xẩy ra chuyện gì thì thảm họa sẽ lớn gấp 6 lần nhà máy Chernobil, cả châu Âu sẽ phủ trong bụi phóng xạ. Với vũ khí và trình độ của quân đội Nga dù không cố ý rủi ro vẫn là rất cao.
4. Yếu tố quyết định cuộc chiến
Hiện tại để giải quyết vấn đề các thành phố của Ucraine bị bắn phá và san phẳng Nato phải giúp Ucraine đóng cửa bầu trời.
Nếu Nato chấp nhận đóng cửa bầu trời thì tên lửa Nga và máy bay Nga sẽ không thể xâm phạm vùng trời Ucraine nữa, nếu không muốn đối đầu trực tiếp với Nato. Còn đánh trên bộ quân đội Ucraine không ngại. Nato vẫn kiên trì không chấp nhận đóng vùng trời mặc dù theo khảo sát 75% dân Mỹ ủng hộ việc này. Mỹ và Nato giải thích rằng họ tránh không muốn đối đầu trực tiếp với Nga. Họ muốn chiến đấu với Nga chỉ bằng máu của người Ucraine. Họ không dám nhìn vào sự thật nên đã trốn tránh chuyện này. Sớm hay muộn họ cũng phải đối đầu với Nga. Nếu Ucraine thất thủ, Putin sẽ tiếp tục xâm chiếm các nước Baltik để có cớ mặc cả dỡ bỏ các lệnh trừng phạt. Lúc đó họ có trốn tránh được nữa không?
Mấy hôm trước EU tuyên bố cung cấp cho Ucraine 70 máy bay chiến đấu. Các phi công Ucraine đã sang Ba Lan nhưng không hiểu sao các nước Ba Lan, Bungary, Slovakia lại từ chối
Sự mềm yếu của EU quả thật đáng hổ!
Nhưng lúc này Ucraine chỉ có thể trông cậy vào bản thân, kiên trì tranh thủ sự giúp đỡ của EU và Mỹ, vì Ucraine cũng chẳng biết trông cậy vào ai.
4. Cuộc chiến tranh bí mật
Chiến tranh đang bắt đầu chuyển sang giai đoạn mới: cuộc chiến tranh bí mật, trong đó các mối quan hệ , các cuộc thỏa thuận bí mật …, được đưa vào cuộc chiến.
Có những sự việc sau đây làm tôi suy luận như vậy:
– Usmanov là một trong những tài phiệt thân cận nhất của Putin. Ngày 3-3 cả Anh và Mỹ đều áp đặt lệnh trừng phạt lên tất cả các tài sản của ông ta. Nhưng ngày 4-3 một số biện pháp trừng phạt bị dỡ bỏ. Truyền thông Nga nói rằng phương Tây cũng tham nhũng và tiền sẽ giải quyết mọi chuyện. Tôi thì không nghĩ như vậy. Có 1 chi tiết thú vị như thế này: vợ của Usmanov là Irina Verner trước đây là huấn luyện viên, người đã giúp Kabayeva (vợ – bạn gái – người sống cùng của Putin) trở thành nhà vô địch Olympic, vô địch thế giới. Chính Verner đã giới thiệu Kabayeva cho Putin. Một số nguồn tin cho rằng việc giảm bớt trừng phạt như là mở một cánh cửa cho Usmanov thông qua Kabayeva ảnh hưởng đến Putin để kết thúc chiến tranh.
– Ngày hôm nay chuyến bay số hiệu ASJ 88 , máy bay ИЛ 96-300 đã bay chuyến bay từ Moscow, qua San Peteburg bay vòng để đến Oa Sinh Tơn. Nó đã được phép đặc biệt bay vào Mỹ. Một số nguồn tin nói rằng nó đến Mỹ để đón các cán bộ ngoại giao Nga . Nhưng có một chi tiết đáng chú ý là: máy bay này là máy bay mới thuộc biên đội máy bay của Putin mang tên Russia. Có những nguồn tin cho rằng có một tướng lĩnh quân đội hoặc an ninh cao cấp đã bay đến Oa Sinh Tơn để thỏa thuận.
– Hôm 4-3 Lukasenko tuyên bố sẽ không gửi quân đi Ucraine
– Hôm 5-3 Putin đột nhiên phát biểu rằng: nước Nga không muốn tấn công ai và hy vọng sẽ xây dựng lại quan hệ.
Có lẽ mọi thứ không tình cờ. Cuộc chiến bí mật, những cuộc mặc cả vẫn đang tiếp diễn.
Đến ngày hôm nay, khi cuộc chiến bước sang ngày 12, đây là một số điều đáng chú ý tôi rút ra từ cuộc chiến. Hy vọng chiến tranh sớm chấm dứt!
Nguyễn Việt Trung
__________________
Alice Dupond gởi