Những điểm đáng chú ý từ thượng đỉnh Donald Trump - Mohammed ben Salmane
Hoàng thái tử Ả Rập Xê Út Mohammed ben Salmane đã nhận được sự tiếp đón nồng hậu từ tổng thống Mỹ Donald Trump khi bước vào Nhà Trắng, nhân chuyến công du nêu bật mối quan hệ ngày càng sâu sắc giữa Riyad và Washington.
.png)
Tổng thống Mỹ Donald Trump (P) tiếp hoàng thái tử Ả Rập Xê Út Mohammed ben Salmane tại Phòng Bầu dục của Nhà Trắng, Washington, Hoa Kỳ, ngày 18/11/2025. AP - Evan Vucci
Phan Minh
Nhà Trắng đã trải thảm đỏ đón hoàng thái tử Mohammed, được biết đến với biệt danh MBS, vào ngày 18/11/2025. Donald Trump đã chào đón ông với lễ nghi như đón nguyên thủ quốc gia, với sự tham gia của ban nhạc diễu hành, kỵ binh mang cờ và máy bay quân sự trên trời. Buổi trình diễn xa hoa này là tín hiệu cho thấy Donald Trump ủng hộ một Trung Đông mới, được thúc đẩy bởi các khoản đầu tư tài chính và các quan hệ đối tác của Mỹ với các đồng minh trong khu vực, chủ yếu là Ả Rập Xê Út.
Hai nhà lãnh đạo đã thảo luận về các cơ hội kinh doanh, hòa bình, trí tuệ nhân tạo và ngành công nghiệp công nghệ, và đưa ra các thông báo quan trọng liên quan đến mối quan hệ quốc phòng vốn đã mạnh mẽ giữa hai nước.
"Cuộc đối thoại hiệu quả" về quan hệ Ả Rập Xê Út - Israel
Trong những tháng gần đây, Donald Trump đã nhắc đi nhắc lại là muốn Ả Rập Xê Út gia nhập Hiệp định Abraham, thiết lập quan hệ chính thức giữa Israel và một số quốc gia Ả Rập.
Ngày 18/11, hoàng thái tử Mohammed và tổng thống Trump đã báo hiệu khả năng đạt được tiến triển về vấn đề này mà không cung cấp chi tiết hay thời gian cụ thể cho một thỏa thuận tiềm năng. Tuy nhiên, hoàng thái tử MBS khẳng định Riyad muốn thúc đẩy việc thành lập một Nhà nước Palestine trong khuôn khổ thỏa thuận tiềm năng với Hoa Kỳ.
Hoàng thái tử Mohammed phát biểu với báo giới : "Chúng tôi tin rằng việc có quan hệ tốt với tất cả các quốc gia Trung Đông là điều tốt và chúng tôi muốn gia nhập Hiệp định Abraham. Nhưng chúng tôi cũng muốn bảo đảm sẽ có một lộ trình rõ ràng để hướng tới giải pháp hai Nhà nước. Hôm nay, tôi đã có một cuộc thảo luận tích cực với tổng thống Trump và chúng tôi đã nhất trí rằng còn nhiều việc phải làm trong hồ sơ này, chuẩn bị cho tình huống thuận lợi càng sớm càng tốt để có thể đạt được điều đó."
Các quan chức Ả Rập Xê Út trước đó đã nhấn mạnh Riyad cam kết với Sáng kiến Hòa bình Ả Rập, điều kiện để công nhận Israel là sự thành lập một Nhà nước Palestine.
Về phần mình, Donald Trump cho biết đã có "cuộc đối thoại hiệu quả" với hoàng thái tử Mohammed về vấn đề này. Tổng thống Mỹ nói : "Chúng tôi đã nói về một Nhà nước, hai Nhà nước. Chúng tôi đã thảo luận nhiều điều trong một thời gian ngắn và chúng tôi sẽ tiếp tục thảo luận thêm."
Ả Rập Xê Út : Đồng minh lớn không thuộc NATO của Mỹ
Trong một dạ tiệc trang trọng mà Donald Trump tổ chức tại Nhà Trắng để chiêu đãi nhà lãnh đạo Ả Rập Xê Út, tổng thống Mỹ thông báo rằng Washington đã quyết định công nhận Riyad là một "đồng minh lớn không thuộc NATO".
Vị thế này cho phép một quốc gia tiếp cận nhanh chóng với thiết bị quân sự của Mỹ, giao dịch và hợp tác, mà không phải trải qua các thủ tục cấp phép phức tạp mà những nước khác khi mua hệ thống vũ khí tiên tiến của Mỹ cần phải tuân theo.
Ả Rập Xê Út gia nhập nhóm bao gồm 19 nước, đều là đồng minh lớn của Mỹ, nhưng không phải thành viên NATO. Đó là Achentina, Úc, Bahrain, Brazil, Colombia, Ai Cập, Israel, Nhật Bản, Jordanie, Kenya, Kuwait, Maroc, New Zealand, Pakistan, Philippines, Qatar, Hàn Quốc, Thái Lan và Tunisia. Mỹ cũng coi Đài Loan ngang hàng với các đồng minh lớn không thuộc NATO.
Mặc khác, Nhà Trắng thông báo rằng Donald Trump và hoàng thái tử MBS đã ký một thỏa thuận quốc phòng chiến lược "củng cố mối quan hệ quốc phòng kéo dài hơn 80 năm và tăng cường khả năng răn đe ở Trung Đông". Các chi tiết của thỏa thuận vẫn chưa rõ ràng, nhưng Nhà Trắng cho biết thỏa thuận sẽ bao gồm việc Ả Rập Xê Út "chia sẻ gánh nặng mới để giảm chi phí của Mỹ" và khẳng định "Ả Rập Xê Út coi Mỹ là đối tác chiến lược chính".
Thỏa thuận này được ký kết vài tuần sau khi Ả Rập Xê Út ký một thỏa thuận quốc phòng với Pakistan sau cuộc tấn công của Israel vào Qatar hồi tháng 9, vụ việc khiến các đồng minh Vùng Vịnh lo ngại về sự hậu thuẫn của Mỹ như một đối tác an ninh.
Ngày 17/11, Donald Trump xác nhận sẽ cho phép bán chiến đấu cơ F-35 cho Ả Rập Xê Út. Trong cuộc gặp với hoàng thái tử MBS, chủ nhân Nhà Trắng cho biết các máy bay cung cấp cho Ả Rập Xê Út sẽ không bị giảm tính năng bởi Hoa Kỳ thường làm vậy để bảo đảm ưu thế quân sự của Israel trong khu vực. Tổng thống Trump nhận xét "cả hai nước đều xứng đáng nhận những chiếc máy bay tân tiến nhất".
Trump : Iran muốn đạt được thỏa thuận với Mỹ
Donald Trump một lần nữa tỏ ra tự hào về cuộc tấn công của Mỹ nhắm vào các cơ sở hạt nhân của Iran vào tháng 06/2025. Chủ nhân Nhà Trắng nói : "Chúng tôi đã làm điều đó vì tất cả mọi người, và kết quả thật tuyệt vời vì chúng tôi có những phi công giỏi nhất, thiết bị tốt nhất, máy bay tốt nhất, mọi thứ tốt nhất."
Tổng thống Mỹ sau đó chuyển sang giọng điệu nhẹ nhàng hơn về Teheran, cho rằng Iran đang tìm kiếm một giải pháp ngoại giao với Hoa Kỳ, vốn luôn có ý định phá bỏ chương trình hạt nhân của Nhà nước Hồi giáo.
Tổng thống Trump nói "sẵn sàng tìm kiếm một thỏa thuận mới với Iran và cho rằng đã có thể đã đạt điều đó trước chiến tranh, nhưng không thành công".
Hãng truyền thông chính thức của Ả Rập Xê Út, SPA, đã đưa tin rằng thái tử MBS đã nhận được một lá thư viết tay từ tổng thống Iran Masoud Pezeshkian trước chuyến đi Washington, nhưng không có chi tiết nào về nội dung của bức thư được công bố.
Ngày 18/11, thái tử Mohammed nói rằng Ả Rập Xê Út sẽ ủng hộ một thỏa thuận Mỹ - Iran. Ông nói : "Chúng tôi sẽ làm hết sức mình để giúp Hoa Kỳ và Iran đạt được một thỏa thuận, và chúng tôi tin rằng tương lai của Iran sẽ được cải thiện khi Teheran có một thỏa thuận tốt với Washington. Điều này sẽ làm ổn định khu vực, thế giới và Hoa Kỳ."
Một nghìn tỷ đô la đầu tư ?
Ngay khi mở đầu phần phát biểu trước truyền thông của hai nhà lãnh đạo, Donald Trump đã bày tỏ sự cảm kích về các khoản đầu tư dự kiến vào Mỹ của Ả Rập Xê Út mà ông cho rằng sẽ lên đến hàng trăm tỷ đô la.
Donald Trump nói : "Tôi muốn cám ơn hoàng thái tử vì đã đồng ý đầu tư 600 tỷ đô la vào Hoa Kỳ. Và vì hoàng thái tử là bạn tôi, ông ấy có thể tăng số tiền đó thành một nghìn tỷ, nhưng tôi sẽ phải thuyết phục ông ấy." Tổng thống Mỹ cũng cho biết thêm rằng các khoản đầu tư từ Ả Rập Xê Út sẽ tạo ra công việc và nguồn lực cho những công ty Mỹ và các công ty đầu tư của Phố Wall.
Về phần mình, hoàng thái tử MBS cho biết các khoản đầu tư của Ả Rập Xê Út vào Mỹ có thể đạt một nghìn tỷ đô la. Ông nói : "Thỏa thuận mà chúng tôi ký kết hôm nay bao gồm nhiều lĩnh vực – công nghệ và AI, vật liệu hiếm, nam châm... – sẽ tạo ra rất nhiều cơ hội đầu tư." Hoàng thái tử cũng đồng tình với đánh giá của Donald Trump rằng Mỹ hiện là "quốc gia quyến rũ nhất" trên thế giới và Ả Rập Xê Út muốn tham gia vào "nền tảng công nghệ mới nổi" ở Mỹ.
Không khí thân thiện và lời tán dương
Donald Trump và hoàng thái tử MBS luôn nở nụ cười khi trao cho nhau những lời tán dương từ lúc hoàng thái tử Ả Rập Xê Út bước vào Nhà Trắng. Có một thời điểm, tổng thống Mỹ đã bắt tay hoàng thái tử Mohammed và giữ chặt, đồng thời chỉ trích cựu tổng thống Joe Biden vì chỉ "chạm nắm đấm tay" (fist bump) với MBS khi đến Riyad trong đại dịch Covid-19 năm 2021.
Tổng thống Mỹ đã miêu tả hoàng thái tử Ả Rập Xê Út là một người "tuyệt vời" và "xán lạn". Donald Trump nói : "Hôm nay, chúng ta có một người đàn ông được kính trọng tuyệt đối trong Phòng Bầu dục, và là một người bạn lâu năm, một người bạn rất tốt của tôi. Tôi rất tự hào về công việc ông ấy đã làm. Những gì ông ấy đã làm thật tuyệt vời, về mặt nhân quyền và tất cả những vấn đề khác."
Tổng thống Mỹ sau đó đã chỉ trích một phóng viên của ABC News vì đã đặt câu hỏi thách thức hoàng thái tử Mohammed, cáo buộc bà thiếu tôn trọng vị khách của mình. Và khi vẫn phóng viên đó hỏi Donald Trump tại sao ông không tự nguyện công bố các tài liệu liên quan đến nhà tỷ phú ấu dâm Jeffrey Epstein, chủ nhân Nhà Trắng đáp lại rằng giấy phép phát sóng của ABC News cần phải bị thu hồi và nói : "Bà là một người tồi và một phóng viên tồi."
Vào thời điểm Donald Trump tiếp đón hoàng thái tử MBS, Hạ Viện Mỹ đã thông qua một dự luật buộc phải công khai các hồ sơ liên quan đến Jeffrey Epstein.
Nguồn : Al Jazeera
___________________
Đỗ Hứng gởi
