PHÂN TÍCH: BÀI PHÁT BIỂU CỦA TRUMP TRƯỚC QUỐC HỘI VÀ TÁC ĐỘNG CHẤN ĐỘNG ĐẾN UKRAINA
Bài phát biểu của Trump trước Quốc hội tối 4/3/2025 vừa kết thúc, và như dự đoán, nó đã tạo ra những khoảnh khắc "đốt cháy" khán phòng lẫn gây tranh cãi dữ dội. Dưới đây là phân tích toàn diện về những nội dung đáng chú ý nhất, đặc biệt là tác động đối với Ukraine.
I/TỔNG QUAN NỘI DUNG ĐÁNG CHÚ Ý: 1/"Nước Mỹ trở lại" và thuế quan chấn động Trump mở đầu bằng tuyên bố "America is back" và khoe chiến thắng bầu cử 2024 với đa số phiếu phổ thông – lần đầu tiên sau 20 năm cho Đảng Cộng hoà Điểm nóng: Áp thuế 25% lên hàng Mexico và Canada, tăng thuế 10% lên hàng Trung Quốc (có hiệu lực từ hôm nay) Châm ngôn của Trump: "Họ chơi xấu ta, ta chơi lại gấp đôi!" Thị trường chứng khoán đã đỏ sàn ngay trong ngày, nhưng khán giả Cộng hòa vỗ tay nhiệt liệt.
2/Cắt giảm chính phủ và ca ngợi Elon Musk Trump khoe thành tích cắt giảm hàng chục nghìn việc làm liên bang qua sáng kiến DOGE (Department of Government Efficiency) do Elon Musk dẫn dắt Ông gọi Musk là "người hùng hiệu quả" và hứa "quét sạch mỡ thừa" ở Washington Các cơ quan bị cắt mạnh: IRS, USAID, Bộ Giáo dục – Dân chủ la ó, Cộng hòa hoan hô.
3/An ninh biên giới: Tường và trục xuất Cam kết tiếp tục xây "bức tường vĩ đại" và tăng ngân sách cho trục xuất người nhập cư bất hợp pháp Ký sắc lệnh tăng 15.000 "giường giam" và 200 chuyến bay trục xuất mỗi tháng Chỉ trích Dân chủ: "Họ mở cửa cho tội phạm, tôi đóng cửa vì người Mỹ!"
4/Đề xuất lập pháp bom tấn Yêu cầu Quốc hội thông qua gói ngân sách 4,5 nghìn tỷ USD để: Gia hạn cắt giảm thuế từ 2017 (hết hạn 2025) Tăng chi cho biên giới và trục xuất Tài trợ DOGE để "cắt thêm mỡ" Đe dọa đóng cửa chính phủ nếu không thông qua trước tháng 6.
II/ PHÂN TÍCH CHUYÊN SÂU; UKRAINA TRONG TÂM BÃO 1/Thỏa thuận khoáng sản thay thế viện trợ quân sự Trump đã xác nhận tạm dừng viện trợ quân sự cho Ukraine và công bố một "thỏa thuận khoáng sản" với Zelensky, ký ngay trong ngày 4/3/2025. Đây là những điểm chính về chính sách Ukraine mới: -Tạm dừng viện trợ quân sự: "Tôi đã quyết định tạm dừng mọi viện trợ quân sự cho Ukraine - có hiệu lực ngay lập tức, kể từ hôm qua." Trump nêu rõ Mỹ đã chi hơn 200 tỷ đô la cho "một cuộc chiến không phải của chúng ta" và "đã đến lúc châu Âu phải đứng lên." -Thỏa thuận khoáng sản quan trọng: "Thay vào đó, tôi đã đảm bảo một thỏa thuận khoáng sản lịch sử với Tổng thống Zelensky, ký kết hôm nay."
- Triết lý mới: "Họ có lithium, graphite, titanium - những thứ chúng ta cần. Tôi đã biến viện trợ thành một thỏa thuận thông minh cho nước Mỹ. Chúng ta sẽ không còn là cảnh sát thế giới nữa; chúng ta sẽ tập trung vào các thỏa thuận có lợi cho chúng ta."
- Định hướng hòa bình: "Tôi muốn hòa bình, và tôi sẽ đạt được nó nhanh hơn bất kỳ ai - Zelensky biết điều đó, Putin cũng vậy."
2/Bối cảnh và ý nghĩa sâu xa Để hiểu rõ hơn, cần đặt những phát biểu này vào bối cảnh: -Cuộc gặp Trump-Zelensky ngày 28/2/2025 tại Nhà Trắng được mô tả là "thảm họa ngoại giao" -Cuộc gặp Trump-Zelensky tại Washington: Theo lời Trump: "Cuộc gặp của chúng tôi ở Washington vào thứ Sáu tuần trước không diễn ra như kế hoạch, nhưng tôi đã cho anh ta một cơ hội, và anh ta cần hiểu vị trí của mình." -Cuộc gặp này được mô tả là "thảm họa ngoại giao" với Trump và Phó Tổng thống JD Vance công khai chỉ trích Zelensky.
-Ngày 2/3/2025, Zelensky đăng trên X rằng ông vẫn sẵn sàng ký thỏa thuận khoáng sản và kêu gọi Mỹ "đứng vững" bên Ukraine -Trump mô tả thỏa thuận này là "mô hình mới cho ngoại giao: không bố thí, chỉ kinh doanh".
3/Thỏa thuận khoáng sản - Điều gì đang xảy ra? -Ukraine sở hữu khoảng 5% tài nguyên "nguyên liệu quan trọng" toàn cầu, bao gồm lithium (pin), graphite (công nghệ), và titanium (hàng không) -Thỏa thuận cho phép các công ty Mỹ (dự kiến có Tesla và các tập đoàn quốc phòng) khai thác tài nguyên Ukraine -Đổi lại là đầu tư tài chính thay vì viện trợ quân sự trực tiếp -Trump gọi đây là "mô hình mới cho ngoại giao: không bố thí, chỉ làm ăn".
4/Phản ứng của các bên liên quan A/Phản ứng của Zelensky -Lời đáp trên X: "Đội của tôi và tôi sẵn sàng làm việc dưới sự lãnh đạo mạnh mẽ của Tổng thống Trump để đạt hòa bình lâu dài... Chúng tôi sẵn sàng hành động nhanh để kết thúc chiến tranh" -Điều kiện ngầm: "nếu Nga cũng làm tương tự" (đình chiến trên không và biển) -Hành động thực tế: Sau cuộc gặp thất bại ở Nhà Trắng, Zelensky bay sang London gặp Thủ tướng Anh, rồi quay về Kyiv ký thỏa thuận khoáng sản -Tâm trạng thật sự: Theo Kyiv Post, Zelensky "vô cùng thất vọng" nhưng công khai giữ vẻ điềm tĩnh để tránh đối đầu trực tiếp B/Phản ứng của Nga và Putin -Lời nói chính thức: Người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov gọi việc Mỹ dừng viện trợ là "tín hiệu tích cực cho hòa bình" -Phát biểu của Putin: "Mỹ cuối cùng cũng mệt mỏi với trò chơi Ukraine. Điều đó tốt cho tất cả, đặc biệt là chúng tôi." -Hành động trên chiến trường: Nga mở đợt tấn công mới ở Kursk và Lyman, chiếm thêm 5km lãnh thổ Ukraine ngay sau bài phát biểu -Chiến lược dài hạn: Putin ra lệnh "tăng tốc chiến dịch mùa xuân" để chiếm thêm đất trước đàm phán hòa bình C/Phản ứng của châu Âu -Phẫn nộ công khai: Thủ tướng Anh Keir Starmer gọi động thái của Trump là "thiếu trách nhiệm" và "đánh đổi an ninh châu Âu vì lợi ích kinh tế Mỹ" -Tổng thống Pháp Macron: Gọi thỏa thuận khoáng sản là "hành vi tống tiền" và kêu gọi EU "tự cường" -Hành động vội vã: Châu Âu tổ chức họp khẩn tại Brussels (5/3/2025) để thảo luận kế hoạch thay thế Mỹ -Chia rẽ nội bộ: Thủ tướng Hungary Viktor Orban ủng hộ Trump, trong khi Anh-Pháp-Ba Lan phản đối D/Phản ứng của NATO -Sự hoang mang: Tổng thư ký NATO Jens Stoltenberg tuyên bố "tôn trọng quyết định của Mỹ" nhưng không đưa ra kế hoạch cụ thể -Lo ngại từ Đông Âu: Thủ tướng Ba Lan Donald Tusk cảnh báo "Nếu Mỹ bỏ Ukraine, NATO sẽ là mục tiêu tiếp theo của Nga" -Áp lực tài chính: Mỹ đóng góp 70% ngân sách quân sự NATO, việc Trump rút viện trợ Ukraine báo hiệu có thể giảm cam kết với liên minh -Tương lai không chắc chắn: Quan chức NATO giấu tên nói với Politico: "Trump đang biến NATO thành câu lạc bộ kinh tế thay vì liên minh quân sự" E/Phản ứng của dân chúng Ukraine -Tức giận và thất vọng: 62% người Ukraine lo ngại Mỹ sẽ kiểm soát quá nhiều tài nguyên, 55% cho rằng Zelensky "đầu hàng" Trump -Thực dụng xen lẫn bất lực: Một số ủng hộ thỏa thuận nếu mang lại hòa bình và tiền tái thiết -Biểu tình phản đối: Hàng trăm người xuống đường ở Kyiv, giơ biểu ngữ "Không bán Ukraine!" và đốt cờ Mỹ -Chia rẽ sâu sắc: Phe đối lập kêu gọi Zelensky từ chức vì "hy sinh chủ quyền".
III/TÁC ĐỘNG KINH TẾ TOÀN CẦU 1/Thị trường khoáng sản và công nghệ -Lợi thế cho Mỹ: Lợi thế cho Mỹ: Thỏa thuận giúp Mỹ tiếp cận nguồn khoáng sản chiến lược như lithium, graphite và titanium, giảm phụ thuộc vào thị trường quốc tế -Cổ phiếu công nghệ tăng: Tesla tăng 7%, Lockheed Martin tăng 5% ngay sau bài phát biểu -Châu Âu thiệt thòi: EU buộc phải tìm nguồn cung cấp khoáng sản thay thế, đẩy giá lithium và titanium tăng 10-15%
2/Năng lượng và lạm phát -Giá dầu tăng: Brent lên 75,16 USD/thùng do lo ngại Nga trả đũa -Lạm phát gia tăng: Có thể leo từ 8,8% lên 9-10% nếu căng thẳng tiếp tục -Mỹ hưởng lợi: Từ sản xuất dầu nội địa, trong khi châu Âu đối mặt khủng hoảng năng lượng
3/Thương mại và địa chính trị -"Cú đấm kép": Trump áp thuế lên Mexico/Canada và Trung Quốc cùng ngày với deal Ukraine -Thị trường châu Á chao đảo: Nikkei giảm 2%, Hang Seng giảm 1,5% do lo ngại chiến tranh thương mại -Trục Nga-Trung mạnh lên: Putin gợi ý hợp tác kinh tế chặt chẽ hơn với Trung Quốc để đối phó
IV/NHẬN ĐIỊNH TỔNG THỂ - Bài phát biểu của Trump trước Quốc hội đã tạo ra một bước ngoặt chiến lược trong chính sách đối ngoại Mỹ, đặc biệt đối với Ukraine. Chuyển từ viện trợ quân sự sang khai thác kinh tế là minh chứng cho chủ nghĩa "America First" triệt để. -Zelensky đang đi trên dây - vừa cố giữ thể diện trước dân Ukraine, vừa phải làm theo yêu cầu của Trump để không mất hết. Putin tận dụng cơ hội này để tăng áp lực quân sự, ép Ukraine nhượng bộ. NATO và EU chia rẽ, hoang mang trước chính sách mới của Mỹ. -Về dài hạn, Ukraine có thể mất quyền kiểm soát tài nguyên chiến lược, trở thành "mỏ khai thác" cho Mỹ thay vì đồng minh bình đẳng. Nếu Trump thành công ép hòa bình mà không có bảo đảm an ninh, Ukraine sẽ dễ bị Nga đe dọa trong tương lai. -Thỏa thuận này là "con dao hai lưỡi" - lợi trước mắt cho Mỹ, nhưng rủi ro lâu dài cho cả thế giới, đặc biệt là châu Âu và Ukraine.
(Thằng Grok dịch và tóm lược nội dung Thằng Người hiệu đính và làm một vài việc khác... như chụp ảnh màn hình) Ảnh: Thằng Người chụp màn hình.
Lời bàn thêm của Thằng Người: -Châu Âu đang gặp khó, lí bí và lúng túng nhưng kiểu gì cũng sẽ tìm được giải pháp - Vật cùng tất biến. -Châu Âu nên cắt dái thằng Orban tất cả những thằng phá đám khác -Ukraina có thể sẽ khó khăn hơn, nhưng Putin không dễ mà nhằn. Chiến tranh cầm cự thêm đôi năm thì kinh tế Nga sập. Putin sẽ ngoẻo do "tự chết" hoặc do "phải chết".
Tran Hoai Van
________________
Hoang Nguyen gởi