PHỐ CỔ HÀ NỘI QUA "NHẬT KÝ
CỦA NÀNG DÂU"
Sau đây là những dòng nhật ký đọc trộm của một nàng dâu phố cổ:
Ngày... tháng... năm
Đêm nay là đêm tân hôn. Đêm nay là đêm thấm thía nhất cái cảnh "ngõ nhỏ, phốnhỏ, nhà tôi ởđó" mà lão chồng mình ngày xưa vẫn nghêu ngao hát lúc tán nhau. Hồi ấy cứnghĩ lão hát thếcho có vẻphong trần lãng mạn, hai đứa đi chơi, anh chỉvào ngõ bảo: "nhà anh trong ấy", mình biết thếthôi chứchẳng đòi vào, gặp bốmẹchồng tương lai cũng chỉvẫy tay chào ngoài ngõ, ai mà lường được nhà nhỏnhường ấy.
Đang ởnhà bốmẹởquê vườn rộng bát ngát, khi lên Hà Nội cũng ởphòng trọhai mấy mét vuông, mình tí ngất khi nhìn cơngơi 6m2 nhà chồng. Ởdưới nhà, bốchồng trải chiếu nằm ngủgần cửa ra vào. Mẹchồng ngủngay sát tủđựng quần áo và cái ti vi. Còn mình và chồng được "ưu tiên" cho nằm trên cái gác xép thấp thảm hại, thấp đến mức leo lên phải bò vào chứkhông thểngồi. Hai đứa nằm bẹp cạnh nhau, lão chồng cười hi hí, choàng tay qua ôm vợđịnh tâm sựđôi câu thì cái sàn "phòng tân hôn" làmbằng cốt ép kêu cọt cà cọt kẹt. Thôi thếlà bật cười, nín thởquay sang ngắm nhau. Chồng bảo: "Đểhôm khác anh bù..."
Có một khoảng không gian để vợchồng trẻ "yêu" nhau là chuyện không dễởphốcổ- nơi nhà ai chũng chật.
Ngày... tháng... năm
Cái gác xép tựdưng rung lên bần bật. Mình đang thiu thiu ngủ, cứtưởng động đất, theo phản xạbật phắt dậy định chạy, cộc đầu luôn vào tường. Chồng vội vàng kéo tay bảo nằm xuống, chỉlà ôtô đi qua thôi mà.
Ngày... tháng... năm
Mình dỗmãi mới chợp mắt được một tí thì đã nghe í ới tiếng nói chuyện ồn ào, mặc cảmua bán gì đấy. Giật mình nhìn đồng hồ, mới 4 giờsáng. Mình run cầm cập. Lay ông chồng dậy thì lão còn ngái ngủ, bảo: "Đấy là tiếng của chợbán buôn sớm, nhà mình gần chợ, ngay sát mặt đường nên em nghe rõ thếthôi".
Lúc này thì mình buồn đi vệsinh quá, định tụt xuống nhà giải quyết nỗi buồn, thì nhòm thấy bốchồng đang ngủsay, chân tay chắn lối cửa ra vào. Nhà chồng không có vệsinh riêng, mà đi ởngoài chung với cảkhu, giờmà xuống, vớvẩn giẫm phải bốchồng, thếlà mình đành nằm yên, nín thởchờđến sáng.
Ngày... tháng... năm
Hôm nay có việc quan trọng ởcơquan, mình đặt báo thức dậy sớm, tranh thủđi vệsinh, tắm rửa trước, đỡphải xếp hàng. Ởkhu này, 8 - 9 gia đình chung nhau một cái xí xổm và một cái nhà tắm ởđầu hồi, sáng sáng xếp hàng đi vệsinh, đánh răng rửa mặt, tắm táp đông hơn xem hội. Bọn trẻcon và người đi làm giờhành chính được ưu tiên, nhưng có khi mình phải đợi gần tiếng mới đến lượt vào trong, mà vừa vào đã thấy tiếng réo rắt bên ngoài giục ra.
Muốn thoải mái tắm rửa, đi vệsinh? Phải dậy thật sớm, hoặc tranh thủđêm muộn.
Ngày... tháng... năm
Sáng nay vội đi, mình quên mất hợp đồng đã hẹn ký với đối tác ởnhà. Trưa, mình tranh thủtạt vềlấy. Hồn nhiên đẩy cửa vào,mình giật nảy khi thấybốmẹchồng đang... tình cảm. Mình "ối" một tiếng rồi vội đóng cửa đứng bên ngoài đợi. Một lúc sau, ông bà ra, đi thẳng ra ngoài không liếc nhìn mình một cái, còn mình lí nhí: "Con vềlấy giấy tờ".
Mình ngượng quá, sau vụnày chắc không dám nhìn ông bà cảtháng mất. Nghĩ cũng thương, mới gần 50 chứđã già lắm đâu, chắc buổi đêm có vợchồng mình, ông bà cũng ngại. Vợchồng mình cũng khác gì đâu, cưới nhau cảnăm, những lần yêu trong nhà đếm được trên đầu ngón tay, còn toàn hẹn hò ăn trưa, rồi dẫn nhau ra nhà nghỉgần cơquan hai đứa.
Có những nhà nhưthếnày, 5m2 được chia thành 2 khu cho 2 cặp đôi, và chuyện yêu cũng phải giữý.
Ngày... tháng...năm
Mình mang bầu. Nhạy cảm kinh khủng với mùi. Đã nghén không ăn được thì chớ, trời nóng nhưlò thiêu, tối tối lại bịtra tấn bởi mùi xú uếtừdãy nhà vệsinh tập thểbốc ra. Chồng phải mua 2 cái quạt con bắt vào gác xép, bật liên tục cảngày lẫn đêm, tối mình mới chợp mắt nổi một tí. Chuyện cơm nước thì chán hẳn, mình không thểnấu cơm nổi với cái bếp đểngay lối đi, sát nhà vệsinh nữa, mùi thức ăn và mùi khai nồng quện vào nhau xộc thẳng vào mũi, mình nôn liên tục. Thành thửcảngày hai vợchồng xách nhau đi ăn hàng, tối muộn mới vềngủ.
Chỗnấu nướng sát khu vệsinh là chuyện dễgặp ởphốcổ.
Ngày... tháng... năm
Mình đã khá nặng nề, nên mệt kinh hoàng mỗi khi lách qua con ngõ nhỏ, tối tăm, ẩm thấp và sâu hun hút đểvào nhà. Với mình, nó nhưmột đường hầm tối tăm dẫn tới mặt trái của sựhào nhoáng nơi phốcổ, nếu không được thắp đèn cảngày lẫn đêm, nó chẳng khác nào hầm mỏ: bí bách, ngộp thởvà tối đen. Hài nhất là sáng sáng, cứđến giờcao điểm đi làm, đi học là cảxóm, từng người một phải xếp hàng dài đểlần lượt đi ra, xôm tụchảkém lúc xếp hàng đi vệsinh là mấy.
Bình thường, cái ngõ đã bé chỉvừa khít một chiếc xe máy, ai muốn đi vào phải ngồi lên trên, hai chân "bơi" đẩy xe khỏi mắc kẹt hai bên đường. Xe máy ởxóm này, vì thếtoàn bịxước hai bên. Còn mình, từlâu đã xác định tháng mất thêm hơn trăm đểgửi xe bên ngoài, nhưng đểlách được thân hình "gấu mẹvĩ đại" vào nhà chẳng dễdàng gì.
Những con ngõ phốcổ, chảhiểu ai xui, cứbé tí teo chẳng lọt nổi hai thân người.
Ngày...tháng...năm
Mình sắp sinh con. Đềnghịchồng mua cái tủlạnh và lò vi sóng đểít hôm nữa mình nằm ổ, không thểra ngoài ăn hàng thì ai đó nấu sẵn đồăn, đểvào tủrồi hâm lại cho tiện. Hai vợchồng bàn tính mãi, nâng lên đặt xuống mới quyết định mua một cái tủ210 lít, vì to quá chẳng có chỗđể. Cái lò vi sóng thì đơn giản, ôm vào là xong, nhưng đến lúc khiêng tủlạnh thì đúng là ác mộng. Chồng mình phải nói khó, nhờnhững nhà mặt đường cho khiêng lên tầng thượng, rồi vần cái tủtừtầng thượng nhànày sang nhà khác, chật vật lắm mới nhồi được vào nhà.
Mình tựdưng thấy tủi thân, nghĩ đến đứa bé sắp sinh ra trong chật chội, tù túng, cảngày có khi khó thấy ánh mặt trời, rồi lớn lên phải ăn, học, chơi ngoài đường ngoài ngõ nhưbọn trẻtrong xóm, rơm rớm nước mắt khóc. Chồng dỗ: "Thôi cứởđây đến khi con đầy tháng, rồi hai mẹcon vềngoại ít hôm".
Ngày... tháng... năm
Mình sinh bé, họhàng đến thăm chẳng có chỗtiếp khách, chồng mình mời mọi người ngồi quán cà phê, dắt lần lượt từng người vào thăm. Cóngười chúc: "Mấy năm nữa đẻthêm thằng cu cho có nếp có tẻ", ông bà nội cười bảo: "Chật chội thếnày chắc chỉđẻ1 đứa thôi. Đẻcon trai làm gì cho khổ, sau lấy nhà đâu mà cho vợcon nó ở", nghe chí lý mà sao vẫn xót xa.
Mẹmình lên chăm con đẻ, xót xa nhìn cảnh nhà con rể, mang tiếng giai phốcổtất đất tấc vàng, mà cái nhà đúng nghĩa chỉlà chỗchui ra chui vào. Bà phải thuê trọgần nhà mình, ngày ngày nấu nướng rồi mang cơm nước sang, đưa cảquần áo của con gái và cháu sang nhà trọgiặt giũ, phơi phóng cho có ánh nắng, không thì mốc hết người ra. Mẹbảo: "Ít hôm nữa vềngoại. Ởđến lúc con cứng cáp hãy lên, nhưng tìm chỗkhác xa xa một tí mà ởcon ạ, chảcần cái tiếng ởphốcổđâu!".
Ngày... tháng... năm
Hôm nay, chồng mình đã xin phép bốmẹcho gia đình mình thuê nhà ra ởriêng. Đồđạc không nhiều, nhưng dọn cũng khá mệt vì phải bê từtrong ngõ ra ngoài đường, chỗxe ba gác đỗ. Vất vảnhất vẫn là cái tủlạnh, lại bê lên tầng thượng cá nhà, rồi kéo dây thảxuống nhờnhà có cửa hàng mặt tiền.
Mấy người đang bê thì trong ngõ dậy lên tiếng khóc, người nhà một ông cụtrong ngõ chạy ra dẹp đường đểmột người khác cõng ông cụra đầu ngõ đợi xe cấp cứu. Hàng xóm ngó ra, chúc ông khỏe đểtrởvề. Cũng có người chép miệng: "Sống trong nhà phốcổ, muốn chết trong nhà cũng không được. Chật chội thếnày, đưa quan tài vào ngõ thếnào. Cụnào bệnh tật, con cháu cũng phải cốcõng ra ngoài đón xe cấp cứu, chứcáng cũng không vào được."
Ngõ nhưnhững đường hầm, mà bên ngoài và bên trong là hai thếgiới xa lạ.
Xe cấp cứu vừa đi, một xe khác lại đến, nhưng lần này là xe chởphông rạp đám cưới. Ngày mai, hàng xóm nhà mình cưới vợcho con. Cỗbàn thì đặt nhà hàng, nhưng chỗlàm lễ, tiếp khách thì dựng rạp ngay ngoài đường cho rộng rãi. Ởngõ sắp có thêm một nàng dâu. Mình chuyển nhà rồi, nếu không, hai chịem thểnào cũng có nhiều chuyện bi hài đểkểnhau nghe, vềtrải nghiệm làm dâu phốcổ, oai đấy, mà cũng khổđấy!
(Ghi lại từlời kểcủa 1 nàng dâu ởphốcổ)
Đặng Hữu Phát gởi
