(Washington Post) – Tổng thống Donald Trump yêu cầu Chủ tịch Trung Quốc giúp ông ta tái đắc cử năm 2020 khi bảo ông Tập Cận Bình tại bữa tiệc tối thượng đỉnh năm ngoái rằng, Bắc Kinh tăng cường mua thêm nông sản của từ nhà nông Mỹ sẽ hỗ trợ triển vọng bầu cử của ông, theo cựu cố vấn an ninh quốc gia John Bolton tiết lộ trong cuốn sách đang tranh chấp.
Tại buổi gặp gỡ riêng tư giữa hai lãnh đạo tại Hội nghị Thượng đỉnh 2019 diễn ra tại Nhật vào tháng 6, ông Tập than phiền với Trump về những chỉ trích Trung Quốc ở Mỹ. Theo cuốn “The Room Where It Happened” của Bolton, Trump ngay lập tức trấn an Tập, đó là từ Dân chủ và có sự thù địch lớn trong Dân chủ.
“Và bất ngờ, ông ấy chuyển câu chuyện sang cuộc bầu cử tổng thống Mỹ sắp tới, nói bóng gió, năng lực kinh tế của Trung Quốc sẽ ảnh hưởng đến chiến dịch tranh cử đang diễn ra, kêu gọi Tập bảo đảm cho ông ta đắc cử,” Bolton ghi. “Ông ta nhấn mạnh tầm quan trọng của nhà nông, và của việc Trung Quốc gia tăng mua đậu nành, và lúa mì trong kết quả bầu cử. Tôi sẽ in chính xác từng từ ông Trump nói, nhưng thủ tục kiểm duyệt của chính phủ đã quyết định ngược lại.”
Câu chuyện được Bolton kể trong cuốn “Căn phòng nơi đã xảy ra: Hồi ký Toà Bạch Ốc” có những điểm tương tự với những hành động đã dẫn đến kết cục luận tội Tổng thống Mỹ, sau khi ông tìm cách gây áp lực Tổng thống Ukraine hỗ trợ đào bới những thông tin gây thiệt hại cho đối thủ chính trị Joe Biden để đổi lại viện trợ quân sự.
Những cáo buộc liên quan đến Trung Quốc được đưa ra giữa bối cảnh những cảnh báo từ các cơ quan tình báo Mỹ về sự can thiệp của ngoại quốc vào bầu cử tháng 11, như Nga đã làm cho Trump vào năm 2016.
Cuốn hồi ký dài 592 trang của Bolton mà Washington Post có trong tay là sự phân tích, mổ xẻ Tổng thống lớn nhất và quan trọng từ một người trong nội các từ trước đến nay, từ một nhân vật bảo thủ làm việc trong các chính quyền Cộng hoà hàng thập niên, và là cộng tác viên lâu năm cho Fox News. Miêu tả Trump là vị tổng tư lệnh “thất thường” và “không am hiểu đáng kinh ngạc,” cuốn sách kể lại một loạt những “đụng độ” chói tai, rắc rối giữa Tổng thống và các cố vấn, cũng như lãnh đạo nước ngoài.
Cuốn sách hiện đang là chủ đề của cuộc chiến pháp lý đang leo thang giữa cựu cố vấn an ninh quốc gia bảo thủ và Toà Bạch Ốc. Bộ Tư pháp vào tối thứ Ba đệ đơn khởi kiện, tìm cách ngăn chặn không cho cuốn hồi ký được xuất bản với lý do chứa đựng thông tin mật. Trong khi luật sư của Bolton lại cho hay, cuốn sách không có thông tin mật, và đã phải trải qua thủ tục kiểm duyệt gắt gao chưa từng có.
Bolton viết hồi ký dựa vào những nguồn tin đồng thời và ghi chép riêng, bao gồm chi tiết các cuộc họp nội bộ, và trích dẫn trực tiếp từ ông Trump và những người khác. Đồng minh của Trump hiện đã bắt đầu tung ra những cuộc tấn công nhắm vào Bolton và động cơ của ông ta, kể cả gọi cựu cố vấn an ninh quốc gia là “Bolton Thoả thuận Sách.”
Yêu cầu hỗ trợ bầu cử từ Tập Cận Bình chỉ là một trong nhiều thí dụ được Bolton kể lại, trong đó Trump tìm kiếm sự ưa chuộng hay chấp thuận từ những lãnh đạo độc tài. Theo Bolton, nhiều trong số những lãnh đạo này cũng vui mừng lợi dụng được Tổng thống Mỹ, và tìm cách thao túng ông, thường thông qua những yêu cầu đơn giản trong những nỗi ám ảnh của Trump.
Một ví dụ. Trong cuộc điện đàm vào tháng 5 năm 2019, Tổng thống Nga Vladimir Putin so sánh lãnh đạo đối lập Venezuela Juan Guaidó với ứng cử viên tổng thống Dân chủ 2016 Hillary Clinton, theo ngôn từ của Bolton là “màn trình diễn xuất sắc về tuyên truyền kiểu Nga Sô” nhằm khuấy động hậu thuẫn cho lãnh đạo Venezuela Nicolás Maduro. Sau đó Putin tuyên bố, Bolton viết, “phần lớn đã thuyết phục được Trump.”
Bolton kể lại một số diễn biến khi Tổng thống bày tỏ sẵn lòng ngừng các cuộc điều tra hình sự “cho những ưu ái cá nhân đối với các nhà độc tài mà ông ta thích,” liên quan đến các công ty lớn ở Trung Quốc và Thổ Nhĩ Kỳ. “Khuôn mẫu trông giống như cản trở công lý trở thành lối sống, mà chúng ta không thể chấp nhận được,” Bolton viết.
Vào tháng 5 năm 2018, Bolton kể, Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan trao cho Tổng thống Mỹ văn bản tuyên bố vô tội đối với một công ty Thổ Nhĩ Kỳ đang bị Biện lý Hoa Kỳ khu vực quận Nam New York vì vi phạm lệnh chế tài Iran. “Trump liền hồi đáp Erdogan là ông ta sẽ lo liệu, giải thích rằng, các công tố viên ở quận Nam New York không phải là người của ông ta mà là người của Obama, một vấn đề mà sẽ được giải quyết khi họ được người của ông ta thay thế,” Bolton viết.
Bolton cũng cho hay, ông bị báo động bởi sự quyết tâm của Trump trong việc hỗ trợ những kẻ chuyên quyền như Erdogan và Tập, đến nỗi ông ta dự tính gặp Tổng trưởng Tư pháp William Barr vào năm 2019 để bàn về hành vi của Tổng thống. Theo Bolton, Barr đồng tình, ông ta cũng quan ngại trước những gì do hành vi của Tổng thống tạo ra.
Bolton cũng xác nhận rộng rãi hồ sơ luận tội do các nhà lập pháp Dân chủ tạo và nhân chứng tạo ra hồi đầu năm. Cuốn sách cho hay, Trump không thể nào dứt được suy nghĩ về thuyết âm mưu rằng Ukraine đang tìm cách hại ông do luật sư tư Rudolph W. Giuliani và những người khác bơm.
Trump vào tháng 1 bị Hạ viện do Dân chủ kiểm soát luận tội lạm quyền và cản trở Quốc hội, trước khi được Thượng viện do Cộng hoà kiểm soát tha bổng vào tháng 2. Bolton lúc đó từ chối ra làm nhân chứng nếu không có trát đòi.
Bolton giữ im lặng câu hỏi liệu ông có tin hành động của Trump với Ukraine có đáng bị luận tội, thay vào đó chỉ trích sâu sắc việc Hạ viện Dân chủ đã giải quyết thủ tục như thế nào. Tuy nhiên, Cựu cố vấn an ninh quốc gia cho hay, ông thấy quyết định giữ lại viện trợ quân sự của ông Trump nhằm gây áp lực lên Tổng thống Ukraine mới đắc cử Volodymyr Zelensky “đáng lo ngại sâu sắc,” và ông ta tìm mọi cách phản đối trong nội bộ, báo cáo những quan ngại này lên William Barr và Văn phòng Cố vấn Pháp lý Toà Bạch Ốc. “Tôi nghĩ toàn bộ sự việc là một chính sách tồi, đáng ngờ về mặt pháp lý, và hành vi của tổng thống không thể chấp nhận được,” Bolton ghi.
Trong cuốn hồi ký, Bolton kể chuyện các cố vấn thường xuyên bị Tổng thống làm cho thất vọng như thế nào, một loạt các viên chức như Đổng lý John Kelly, Ngoại trưởng Mike Pompeo và bản thân Bolton, tất cả đều nghĩ tới từ chức vì bất mãn hay kinh hãi. Thậm chí một số cố vấn trung thành nhất của Tổng thống đôi khi cũng không dấu nỗi bực bội.
Với chuyên môn và vai trò của Bolton ở Toà Bạch Ốc từ năm 2018 đến 201, cuốn hồi ký tập trung chủ yếu vào một loạt những diễn biến chính sách đối ngoại và quyết định, từ Ukraine và Venezuela đến Bắc Hàn và Iran.
Bolton nhớ lại vô số những trao đổi riêng tư giữa ông Trump với các lãnh đạo khác trên thế giới, cho thấy kiến thức của Tổng thống Mỹ hạn chế như thế nào. Theo lời kể của Bolton, Trump có lần hỏi Kelly có phải Phần Lan là một phần thuộc Nga hay không? Hay trong một cuộc họp với Thủ tướng Anh vào lúc đó là bà Theresa May vào năm 2018, một viên chức Anh đã gọi quốc gia của mình là “cường quốc nguyên tử,” và Trump chen vào, “Ồ, vậy quý vị có năng lượng hạt nhân à?” Bolton nói thêm, ông Trump không thể đặt câu hỏi về Anh, quốc gia từ lâu duy trì kho vũ khí hạt nhân, “như một câu nói đùa.”
Những bình luận của Bolton đi từ bày tỏ chán ngán đối với những hành động của Tổng thống đến nhẹ nhõm khi các cố vấn có thể ngăn chặn được thảm họa. Trong hội nghị thượng đỉnh NATO vào mùa hè năm 2018, Bolton nhớ lại giây phút Trump quyết định thông báo cho các đồng minh của Hoa Kỳ về việc Mỹ sẽ rút khỏi NATO nếu đồng minh không gia tăng chi tiêu quốc phòng đáng kể vào tháng 1.
“Chúng tôi sẽ bỏ đi, và sẽ không bảo vệ những ai không trả,” thông điệp mà Trump đọc cho Bolton. Cựu cố vấn an ninh quốc gia tìm cách ngăn ông chủ không đưa ra đe dọa, và trở nên hoảng hốt hơn khi ông Trump bảo, “Anh có muốn làm gì đó mang tính lịch sử không?”
Trong một cuộc họp về thương mại, Trump trở nên “ngứa mắt” khi các cố vấn bắt đầu bàn về Nhật và đồng minh, nên bắt đầu xỉ vả Trân Châu Cảng.
Hồi ký của Bolton cũng chứa đầy những câu chuyện các cố vấn thân cận của Tổng thống chỉ trích gay gắt sau lưng ông chủ như thế nào, kể cả Ngoại trưởng Mike Pompeo.
Bolton kể lại một loạt những tuyên bố gây sốc của Tổng thống. Trump bảo, xâm lược Venezuela sẽ “tuyệt,” và quốc gia Nam Mỹ “là một phần của Mỹ.” Theo Bolton, Trump không phân biệt được đương kim Tổng thống và cựu Tổng thống Afghanistan, trong khi kêu gọi Thủ tướng Nhật Shinzo Abe hỗ trợ ông ta đạt được thỏa thuận với Iran. Trump cũng bảo với Tập rằng, người Mỹ đang náo nhiệt kêu gọi ông ta nên thay đổi những quy định hiến pháp để có thể phục vụ hơn 2 nhiệm kỳ.
Bolton cũng kể, tại một buổi họp vào mùa hè năm 2019 diễn ra tại New Jersey, ông Trump bảo rằng, giới ký giả nên bị tống vào tù để họ phải tiết lộ nguồn tin. “Những người này nên bị xử, họ là những kẻ đê tiện,” Tổng thống tuyên bố xanh rờn, theo lời Bolton.
Bolton cũng miêu tả mối bất hoà và đấu đá nội bộ sâu sắc trong dàn cố vấn của ông Trump, cũng như nỗ lực tìm cách tham gia vào các vấn đề chính sách đối ngoại và đối nội từ con rể Tổng thống, Jared Kushner.
Hầu hết mọi cố vấn, gồm Mike Pompeo, Bộ trưởng Ngân khố Steven Mnuchin, cựu Bộ trưởng Quốc phòng Jim Mattis, cựu Đại sứ Mỹ tại Liên Hiệp Quốc Nikki Haley, … đều được đem ra mổ xẻ. Trong khi ngược lại, Bolton có vẻ xem mình là người đáng trọng, chỉ thừa nhận một vài lỗi.
Hương Giang
(Theo Washington Post)
usaelection gởi
.jpg)