Tại sao liều vaccine COVID-19 thứ hai lại có tác dụng phụ dữ dội hơn?
Bài: Kelly Hayes
Khi chiến dịch tiêm chủng chống lại COVID-19 tiếp tục và nhiều người được tiêm liều thứ hai, nhiều người đã báo cáo rằng nó gây ra các phản ứng phụ dữ dội hơn so với liều đầu tiên. Nhưng các chuyên gia vaccine cho rằng tin tức này là bình thường và được mong đợi.
Tiến Sĩ Williams Moss, nhà dịch tễ học và giám đốc điều hành của Trung tâm Tiếp cận Vaccine Quốc tế tại Johns Hopkins cho biết: “Đó là một dấu hiệu cho thấy hệ thống miễn dịch của bạn đang hoạt động.”
Cho đến nay, hơn 35 triệu vaccine đã được sử dụng ở Mỹ, và gần 7 triệu đã được tiêm liều thứ hai và cũng là liều cuối cùng, theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ .
Các tác dụng phụ do vaccine đang được sử dụng ở Mỹ, do Moderna và Pfizer-BioNtech phát triển, là những dấu hiệu bình thường mà cơ thể bạn đang xây dựng sự bảo vệ. CDC cho biết dự kiến sẽ có các triệu chứng giống như cúm và có thể bao gồm sốt, ớn lạnh, nhức đầu, đau cơ và mệt mỏi. Một số có thể bị đau và sưng ở cánh tay tại vị trí tiêm. Tất cả các tác dụng phụ sẽ biến mất trong vài ngày.
Trong các thử nghiệm vaccine cho Moderna và Pfizer, các tác dụng phụ xảy ra thường xuyên hơn sau liều thứ hai. Tiến Sĩ Moss cho biết một số có thể đã giảm thiểu hoặc không có triệu chứng từ liều đầu tiên, nhưng sẽ cảm thấy tác dụng phụ sau liều thứ hai vì hệ thống miễn dịch của họ đã sẵn sàng – dẫn đến phản ứng viêm dữ dội hơn ở lần thứ hai.
Những người sử dụng V-safe, công cụ báo cáo tác dụng phụ của vaccine của CDC, đã báo cáo nhiều tác dụng phụ hơn trong vòng một tuần kể từ khi tiêm mũi thứ hai, so với lần đầu tiên.
Mark Sussman, người gần đây đã tiêm liều thứ hai của vaccine Moderna, cho biết anh cảm thấy ốm trong khoảng một ngày rưỡi.
Sussman mô tả với FOX 5 DC, vài ngày sau khi nhận được mũi tiêm thứ hai: “Ớn lạnh, khó thở, đau cơ.” Sussman nói thêm rằng đó không phải là một “cơn cúm toàn phát”, nhưng các tác dụng phụ vẫn tồn tại trong khoảng 36 giờ.
Nhưng không phải ai cũng cảm thấy tác dụng phụ. Mẹ của Sussman gần đây cũng đã tiêm liều thứ hai của vaccine Pfizer và cảm thấy ổn.
Vaccine COVID-19 hoạt động như thế nào và tại sao chúng ta cảm thấy tác dụng phụ?
Có những protein đột biến trên bề mặt của SARS-CoV-2, loại vi rút gây ra COVID-19, đây là chất quan trọng để vi rút liên kết với các tế bào của cơ thể và nhân lên. Tất cả các vaccine COVID-19 được phát triển đều có tác dụng tạo ra phản ứng miễn dịch chống lại protein đột biến, chủ yếu thông qua các kháng thể.
Các loại vaccine Moderna và Pfizer đang được quản lý ở Hoa Kỳ là vaccine mRNA. Các nhà khoa học đã nghiên cứu công nghệ mRNA trong hơn một thập kỷ.
Thay vì tiêm virus, Moss giải thích rằng vaccine mRNA hoạt động bằng cách tiêm một “công thức” cho protein đột biến, hoặc mã di truyền, khiến các tế bào tạo ra protein đột biến.
Ông nói: “Thông qua cơ chế đó, các tế bào của chính chúng ta sản xuất ra protein đột biến, sau đó hệ thống miễn dịch của chúng ta sẽ nhìn thấy protein kia và nhận ra nó là ngoại lai”.
Phản ứng miễn dịch này được biết đến rộng rãi là tình trạng viêm, có thể dẫn đến các tác dụng phụ như đỏ, sưng và đau tại chỗ tiêm. Nó cũng có thể có nghĩa là một phản ứng toàn thân rộng hơn trong cơ thể, chẳng hạn như sốt, nhức đầu, đau cơ, đau khớp hoặc mệt mỏi.
Moss nói: “Một số điều xảy ra liên quan đến chứng viêm, nhưng đó thực sự là một dấu hiệu cho thấy hệ thống miễn dịch của chúng ta đang nhận ra rằng có một protein lạ trong cơ thể chúng ta và đang chuẩn bị để chống lại nó và loại bỏ nó.”
Tại sao một số có thể cảm thấy nhiều tác dụng phụ hơn sau liều thứ hai?
Vaccine Moderna. (Chụp màn hình video wmur.com)
Là một phần của phản ứng miễn dịch của cơ thể, nó xây dựng các tế bào nhớ được gọi là tế bào T và tế bào B. Nếu một virus hoặc chất lạ xâm nhập vào cơ thể chúng ta một lần nữa, chẳng hạn như liều thứ hai của vaccine mRNA, đó là một lời nhắc nhở đối với hệ thống miễn dịch.
“Về cơ bản, liều thuốc thứ hai nói rằng, ‘Này, tôi biết một tháng trước bạn đã nhìn thấy loại protein tăng đột biến này. Tôi sẽ nhắc bạn một lần nữa nó trông như thế nào để bạn thực sự sẵn sàng tấn công nó’,” Moss giải thích.
Vaccine Moderna và Pfizer là hai liều, cách nhau 28 và 21 ngày, tương ứng.
Liều đầu tiên của vaccine này tạo ra hệ thống miễn dịch, xây dựng một đội quân tế bào. Kết quả là, Moss cho biết liều thứ hai sau đó tạo ra phản ứng miễn dịch lớn hơn – do đó khả năng tác dụng phụ mạnh hơn.
Moss giải thích: “Chúng tôi có nhiều tế bào hơn để tấn công nó.” Nhưng đó là lý do tại sao tình trạng viêm có thể trầm trọng hơn với liều thứ hai vì hệ thống miễn dịch của chúng ta đã sẵn sàng, vì vậy bạn sẽ nhận được phản ứng viêm thậm chí còn dữ dội hơn.”
Vaccine vẫn bảo vệ bạn nếu bạn không cảm thấy tác dụng phụ?
Trong khi các tác dụng phụ nói chung là dấu hiệu cho thấy hệ thống miễn dịch của cơ thể đang hoạt động, những người cảm thấy khỏe sau khi tiêm vaccine chắc chắn cũng được bảo vệ.
Moss cho biết: “Những người không bị các phản ứng phụ vừa phải hoặc nghiêm trọng từ vaccine vẫn có thể có phản ứng miễn dịch rất bảo vệ. Họ chỉ không có phản ứng viêm dữ dội đó vì nhiều lý do khác nhau” tiền sử phơi nhiễm trước đó.
Tại sao liều COVID-19 thứ hai lại quan trọng như vậy?
Liều tiêm hai mũi từ Pfizer và Moderna đã được chứng minh trong các thử nghiệm lâm sàng là có hiệu quả 94% hoặc 95% trong việc ngăn ngừa các triệu chứng của COVID-19. Mặc dù có một số biện pháp bảo vệ được cung cấp bởi một liều duy nhất, nhưng khả năng bảo vệ có thể ngắn hơn đáng kể, mặc dù vẫn chưa rõ ràng.
Vào tháng Giêng, Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) cho biết việc kéo dài thời gian giữa các liều hoặc bỏ qua lần thứ hai hoàn toàn sẽ là “quá sớm và không bắt nguồn từ các bằng chứng có sẵn.” Cơ quan này nhắc lại tầm quan trọng của việc tiếp tục chế độ hai liều trong khoảng thời gian 21 ngày và 28 ngày đã được nghiên cứu.
Tiến sĩ Anthony Fauci, chuyên gia hàng đầu về bệnh truyền nhiễm của chính phủ, cũng làm rõ trong tuần này rằng Hoa Kỳ sẽ “đi theo khoa học” từ các thử nghiệm lâm sàng và tiếp tục tiêm liều thứ hai của vaccine Pfizer-BioNTech và Moderna trong khung thời gian khuyến nghị.
Fauci đã phản ứng với một chiến lược gây tranh cãi được Vương Quốc Anh su là trì hoãn mũi tiêm thứ hai để nó có thể nhanh chóng bảo vệ nhiều người hơn với liều lượng đầu tiên. Pfizer, một trong hai loại vaccine được phê duyệt trong nước, đã không tán thành quyết định giãn thời gian giữa các liều.
Hơn 458,000 người Mỹ đã chết vì virus, con số tử vong cao hơn tất cả những người trong Thế chiến II. Gần 27 triệu người ở Mỹ đã mắc bệnh này, một số thậm chí còn bị các biến chứng lâu dài, nghiêm trọng hơn.
Moss nói: “Tôi thường nói, vấn đề cơ bản của hầu hết mọi người… là họ đánh giá thấp nguy cơ mắc bệnh và đánh giá quá cao nguy cơ của vaccine. Một hoặc hai ngày khó chịu, theo quan điểm của tôi, là một sự đánh đổi đáng giá để được bảo vệ khỏi căn bệnh
The Second COVID-19 Shot Is a Rude Reawakening for Immune Cells
Mũi tiêm COVID-19 thứ hai chính là “nỏ thần” đánh thức các tế bào miễn dịch trong cơ thể.
Các tác dụng phụ chẳng qua cũng chỉ là một dấu hiệu cho thấy khả năng bảo vệ cơ thể ngày càng hiệu quả hơn.
Susan Xuan Baron chuyển ngữ @Sự Thật Lề Đường
Bài viết của 2-2-2021 (Tác giả là cây bút của tờ Atlantic chuyên mục về khoa học và là nhà phát hành cấp cao của nhà xuất bản Story Collider-một một nhóm phi lợi nhuận có trụ sở tại Hoa Kỳ chuyên kể những câu chuyện cá nhân, có thật về khoa học. Tác giả cũng từng là cựu phóng viên khoa học của tờ New York Times. Cô Katherine có bằng Tiến sĩ về vi sinh và miễn dịch học tại Đại học Harvard., tốt nghiệp thạc sỹ và cử nhân về khoa học tại trường Stanford. Thông tin background nghề nghiệp và trình độ học vấn của cô có trên
LinkedIn: https://www.linkedin.com/in/katherinejwu/ )
Dưới đây là một câu chuyện có thật, một ví dụ về phản ứng phụ sau khi tiêm mũi thứ hai chích ngừa Covid, và những ý kiến của các nhà chuyên môn y tế miễn dịch học xung quanh tác dụng của mũi tiêm COVID-19. Bài viết được biên tập bởi một tiến sĩ vi sinh và miễn dịch học có uy tín, danh tính công khai, có những bài viết giá trị được đăng tải rộng rãi, một Ph.D từ ĐH Harvard danh tiếng và uy tín bậc nhất thế giới. Mời ACE cùng tham khảo:
Vào khoảng 2 giờ sáng thứ Năm, tôi thức dậy và thấy chồng tôi đang run rẩy bên cạnh. Trong nhiều giờ, anh trằn trọc trên giường, kiệt sức nhưng không thể ngủ được, ớn lạnh, sốt và cánh tay trái đau nhức dữ dội. Răng của anh va vào nhau kêu răng rắc. Trán anh lấm tấm mồ hôi. Và khi tôi nằm cạnh anh ấy, quấn mền hết tấm mền này đến tấm mền khác quanh tay anh ấy, tôi lại cảm thấy nhẹ nhõm vô cùng. Đây là dấu hiệu cho thấy các tế bào miễn dịch trong cơ thể anh ấy đã mạnh hơn nhờ có mũi thứ hai của vắc-xin COVID-19, và sẽ bảo vệ anh khỏi bệnh tật trong tương lai.
Tác dụng phụ là một phần tự nhiên của quá trình tiêm chủng, như đồng nghiệp Sarah Zhang của tôi đã viết. Không phải ai cũng sẽ trải nghiệm tác dụng phụ như nhau sau khi tiêm chủng. Nhưng hai loại vắc-xin COVID-19 được cho phép sử dụng khẩn cấp ở Hoa Kỳ, do Pfizer / BioNTech và Moderna sản xuất, đã có danh tiếng về việc gây phản ứng từ hệ thống miễn dịch: Trong các thử nghiệm lâm sàng của cả hai công ty, ít nhất một phần ba số tình nguyện viên có các triệu chứng như đau đầu và mệt mỏi; những cơn sốt như chồng tôi thì ít phổ biến hơn.
Liều số 2 có nhiều khả năng gây nên hiện tượng trên - phần lớn là do tác động của lần tiêm lặp lại. Chồng tôi, một bác sĩ thần kinh tại Bệnh viện Yale New Haven, là một trong số nhiều người có trải nghiệm tồi tệ hơn với mũi tiêm chích ngừa COVID-19 thứ hai so với mũi tiêm chích ngừa COVID-19 đầu tiên. Cũng giống như bất kỳ quá trình nghiên cứu nào khác, việc tiêm nhiều mũi là chìa khóa của thành công. Khi tiêm mũi thứ hai, hệ thống miễn dịch nhận ra sự tấn công và bắt đầu nghiêm túc hơn. Hành động biểu hiện của cơ thể, mặc dù có thể không thoải mái, nhưng là bằng chứng cho thấy hệ thống miễn dịch đang củng cố khả năng phòng thủ của mình chống lại vi rút.
Jasmine Marcelin, một bác sĩ chuyên khoa bệnh truyền nhiễm tại Trung tâm Y tế Đại học Nebraska, nói với tôi: “Đến lần tiêm vắc xin thứ hai, hệ miễn dịch đã được tăng cường và sẵn sàng để sử dụng. May mắn thay, các tác dụng phụ cũng qua đi nhanh chóng, trong khi COVID-19 có thể gây ra các triệu chứng suy nhược, kéo dài hàng tháng trời đằng đẵng và đã giết chết hơn 2 triệu người trên thế giới.
Khi hệ thống miễn dịch phát hiện ra vi rút, nó sẽ điều phối các tế bào và phân tử ghi nhớ các tính năng của “kẻ địch” để có thể chống lại virut nhanh chóng hơn trong tương lai. Vắc xin truyền đạt những bài học tương tự cho hệ miễn dịch mà không cần cơ thể phải chống trọi trực tiếp với mầm bệnh để rút kinh nghiệm—như logic an toàn của xe 2 bánh sau cho trẻ tập lái hoặc phao bơi nổi trên mặt nước.
Phương pháp sư phạm của các vắc-xin Pfizer và Moderna dựa trên một phân tử di truyền được gọi là mRNA được tìm thấy tự nhiên trong tế bào con người. Sau khi được phân phối vào cánh tay trên, mRNA hướng dẫn các tế bào của chính cơ thể sản xuất một protein coronavirus được gọi là spike — một phân tử tạo ra các phản ứng kháng thể chống nhiễm trùng mạnh mẽ ở những người chiến đấu với COVID-19.
Để đảm bảo mRNA truyền vào tế bào trong cơ thể con người một cách an toàn, các nhà sản xuất vắc xin đã bọc các phân tử này trong bong bóng nhờn gọi là vi hạt chất béo lipid. Những quả cầu béo và kỳ lạ này không giống với bất cứ thứ gì tự nhiên tồn tại trong cơ thể và chúng kích hoạt cảm biến của một đội kỵ binh hình thành bởi các tế bào miễn dịch hoạt động nhanh, được gọi là tế bào miễn dịch bẩm sinh, tuần tra khắp cơ thể để tìm vật chất lạ. Khi chúng phát hiện ra các vi hạt, các tế bào này sẽ gửi các cảnh báo được gọi là cytokine đi tuyển dụng các tế bào miễn dịch khác đến vị trí tiêm. Việc phối hợp các lực lượng tiếp viện này khá quan trọng, nhưng việc các tế bào và phân tử tụ họp khiến cánh tay vừa được tiêm bị sưng và đau. Các tế bào tụ họp lại tiết ra nhiều cytokine hơn, làm tràn ngập phần còn lại của cơ thể với các tín hiệu có thể gây ra các triệu chứng trên toàn hệ thống như sốt và mệt mỏi.
Mark Slifka, chuyên gia vắc xin và nhà miễn dịch học tại Đại học Khoa học và Sức khỏe Oregon, nói với tôi: “Đó là phản ứng phản xạ của cơ thể đối với nhiễm trùng,” hoặc một cái gì đó giống như vậy. “Thử xịt các cytokine kháng vi-rút vào khu vực đó, chất này cũng có thể gây sưng.”
Bản thân mRNA cũng có thể gây ra phản ứng ngoài hệ miễn dịch, đơn giản vì nó trông khác thường. Donna Farber, một nhà nghiên cứu miễn dịch học tại Đại học Columbia, người đã tiêm mũi vắc-xin Moderna lần thứ hai vào tháng trước, cho biết: “Đột nhiên, bạn có rất nhiều RNA mới mà không phải do tế bào tạo ra.
Bản chất khiêu khích của mRNA có thể giúp giải thích tại sao phát tiêm của Moderna, chứa lượng vật liệu di truyền nhiều gấp ba lần so với Pfizer’s, có liên quan đến nhiều tác dụng phụ hơn trong các thử nghiệm lâm sàng. Hệ thống miễn dịch bẩm sinh của mỗi người đều hoạt động rất nhanh. Nhưng phản ứng không tồn tại lâu dài hoặc thiếu sáng suốt: Những tế bào này chỉ tấn công bất cứ thứ gì trông hơi kỳ lạ. Trong vòng một hoặc hai ngày kể từ ngày tiêm, chúng bắt đầu lặn mất tăm. Việc tiết ra cytokine giảm dần; các tác dụng phụ bắt đầu mờ dần. Trong khoảng thời gian này, các tế bào miễn dịch bẩm sinh bắt đầu truyền dùi cui đến một bộ phận khác của hệ thống miễn dịch, được gọi là miễn dịch thích ứng, bao gồm các phân tử và tế bào giỏi ‘bắn tỉa’, chẳng hạn như kháng thể và tế bào T, sẽ phát động cuộc tấn công vào các mầm bệnh cụ thể nếu chúng cố lây nhiễm trở lại cơ thể. Tế bào T và tế bào B, những tế bào tạo ra kháng thể, cần vài ngày để nghiên cứu các đặc điểm của ”kẻ địch” trước khi chúng có thể đáp trả.
Nhưng vào thời điểm lần tiêm thứ hai quay lại, các tế bào thích ứng đang rục rịch hoạt động và phản ứng nhanh hơn rất nhiều. Một số tế bào này thậm chí còn lưu trú tại ở vị trí mũi kim tiêm chích vào cơ thể, vì nghi ngờ rằng mục tiêu của chúng sẽ quay trở lại. Được kích thích một lần nữa, các tế bào lính canh này sẽ tự sản sinh ra các cytokine của chúng, xếp lớp trên một đợt viêm bổ sung.
Ở một số người, như anh xã - là bác sĩ thần kinh - của tôi, e rằng những phản ứng phức tạp này có thể biểu hiện thành sốt, đau nhức và kiệt sức kéo dài. Chồng tôi cũng bị các phản ứng phụ sau liều thuốc đầu tiên: đau đầu, mệt mỏi, chóng mặt — tất cả những điều này tôi có thể đổ lỗi một cách an toàn cho hệ miễn dịch bẩm sinh của anh ấy.
Những phản ứng bẩm sinh tương tự đó lại gây ra đợt viêm khác sau lần tiêm thứ hai. Nhưng tiếng ồn ào dấy lên sau lần tiêm thứ hai có thể là một cú đấm đúp: Các tế bào miễn dịch bẩm sinh cơ thể sẽ kêu gọi sau lần tiêm sẽ nhận được sự hỗ trợ của các tế bào thích ứng, vốn đã tập trung gần nơi kim tiêm đi vào trên cánh tay.
Marion Pepper, nhà miễn dịch học tại Đại học Washington, nói với tôi: “với liều chích ngừa lần thứ hai mọi thứ bây giờ đều phản ứng trong cùng khoảng thời gian ngắn đó. Pepper mô tả mũi tiêm vắc xin Pfizer’s đầu tiên của cô là “một miếng bánh”. Lần tiêm thứ hai khiến cô có các triệu chứng giống như cúm, khó chịu hơn. Nhưng các tác dụng phụ cũng cho thấy rằng cả hai nhánh của hệ thống miễn dịch đang hoạt động như bình thường — củng cố trí nhớ của một số tế bào mạnh nhất của cơ thể về protein tăng đột biến của coronavirus.
ĐỐ LÀ MỘT PHẦN LỚN LÝ DO TẠI SAO VIỆC TĂNG CƯỜNG VẮC XIN LẠI QUAN TRỌNG ĐẾN NHƯ VẬY, Slifka nói. Mặc dù mũi tiêm đầu tiên kích thích khả năng miễn dịch bẩm sinh và khả năng thích ứng, NHƯNG MŨI TIÊM THỨ HAI SẼ LÀ LỜI NHẮN cho các tế bào B và T rằng không thể coi nhẹ mối đe dọa của coronavirus, đồng thời đảm bảo rằng hàng phòng ngự miễn dịch nhạy bén nhất và mạnh nhất sẽ được tung ra trong bất kỳ phản ứng tiếp theo nào. "Chúng đang tự hỏi, ‘Tại sao điều này lại xảy ra vào 21 hoặc 28 ngày sau? Tôi tưởng mình đã xong việc từ lần tiêm bốn tuần trước rồi’,” Slifka nói.
Marcelin, bác sĩ bệnh truyền nhiễm ở Nebraska, cũng gặp phải các triệu chứng nặng hơn sau khi tiêm vắc xin Pfizer’s thứ hai. Vào lúc cô đi ngủ vào buổi tối hôm đó, cô đã bị đau nhức và lạnh buốt. Phải mất thêm vài ngày trước khi “Tôi cảm thấy như là chính mình,” Marcelin nhớ lại. Tuy nhiên, các tác dụng phụ không hề làm cô ấy lo lắng. Cô hiện đã trải qua khoảng ba tuần kể từ liều thứ hai khi mà tác dụng bảo vệ đầy đủ của vắc-xin dự kiến sẽ phát huy. “Tôi sẽ sẵn sàng làm lại lần nữa,” cô ấy nói. "Nó chắc chắn đáng làm."
Mọi người cũng không nên lo lắng nếu không cảm thấy tác dụng phụ của vắc xin. Khi cơ thể chúng ta lướt qua thông tin mới, "hệ thống miễn dịch của một số người hoạt động mạnh hơn những người khác", Marcelin nói. Nhưng những lính canh phòng ngự trầm lặng trong cơ thể vẫn chăm chỉ làm việc.
Hệ thống miễn dịch của chồng tôi chắc chắn thuộc hàng Diva. Đêm sau mũi tiêm chích ngừa COVID-19 thứ hai, anh ấy úp lật giữa lạnh và nóng, luân phiên bó mình trong chăn và rồi lại quăng chúng đi. Điều đó dường như cũng ảnh hưởng tâm thái của anh ấy một chút. Sau khi ngủ gật trên ghế dài vài giờ, anh ấy chồm lên và không thể ngừng cười trước bức ảnh một con mèo màu cam cuộn tròn bên cạnh một hộp bánh sừng bò hình lưỡi liềm tương tự.
Nhưng trong vòng 24 giờ sau khi tiêm ngừa, anh ấy cảm thấy đủ khỏe để chạy đi làm (vâng, thực sự là anh đã chạy đấy ạ) và hoàn thành ca làm việc kéo dài 11 giờ.
Trong vài tuần nữa, anh ấy sẽ cùng hàng triệu người Mỹ khác, những người nhờ được tiêm một cặp đôi mũi tiêm chích ngừa COVID-19, sẽ được khoác thêm một lớp áo giáp chống lại coronavirus.
Anh ấy nói với tôi vào tối thứ Tư, rùng mình qua tấm đệm của hai chiếc chăn bông: "Điều này tốt hơn một triệu lần so với việc bị nhiễm COVID."
Tác giả đã tweeted khi đăng bài viết này với dòng cảm nhận hóm hỉnh sau: Lần tiêm thứ hai của vắc-xin Pfizer và Moderna có xu hướng gây ra các tác dụng phụ tồi tệ hơn. Tôi đã viết về lý do tại sao lại như vậy, và sẽ chọc cười anh xã của tôi trên đường đi.
Đánh giá của anh xã cô ấy về bài viết này: "Anh đã ‘hi sinh’ vì nghệ thuật cho bài viết của em."
***
Update thêm:
Xem hình dưới comment
Có một Fbooker vô group STLD còm bên dưới post của mình ý có vẻ antivax, mình post trả lời dưới đây cho ai có cùng suy nghĩ tham khảo:
Ý mình rõ ràng nhấn mạnh để miễn dịch dân số cần tiêm ngừa vaccine để Covid không còn chỗ lây lan. Còn ý chị có vẻ như chống lại việc vaccine nên lấy tỷ lệ người trẻ chết ít như cúm mùa ra để minh chứng rằng không cần tiêm chích ngừa nếu không nguy hiểm. Trong khi người trẻ khoẻ cho dù không chết thì cũng vẫn là nguồn lây nhiễm virus COVID-19 tiếp tục, không ngưng được đại dịch đang siêu lây lan trên toàn thế giới.
Đại dịch này chỉ chấm dứt khi đạt miễn dịch dân số hay còn gọi là miễn dịch cộng đồng. Đó là một hình thức bảo vệ gián tiếp chống bệnh truyền nhiễm diễn ra, khi một tỷ lệ lớn dân cư đã trở nên miễn dịch với một loại vi khuẩn lây nhiễm, bởi đó tạo nên một lớp bảo vệ cho những người không miễn dịch. Trong một lượng dân số người bất kì, khi có một số lượng lớn cá thể miễn dịch, chu trình lây nhiễm dễ bị phá vỡ, làm cho sự lây lan của bệnh dừng hoặc chậm lại. Tỷ lệ cá thể có miễn dịch trong một cộng đồng càng lớn, thì khả năng những người không có miễn dịch tiếp xúc phơi nhiễm với cá thể nguồn lây càng nhỏ. Miễn dịch tự nhiên thì số người chết sẽ là khủng khiếp và bệnh viện không có cách nào tải nổi vì đây là dạng siêu lây lan thành đại dịch. Miễn dịch cá thể có thể có được thông qua sau khi hồi phục từ một lây nhiễm tự nhiên hay bằng cách nhân tạo như tiêm chủng ngừa. Một số người không thể mang miễn dịch do các lý do y tế hay bệnh nền đang có khác nhau và trong nhóm này miễn dịch cộng đồng là một phương pháp bảo vệ quan trọng. Một khi một ngưỡng tỷ lệ nào đó đạt được, miễn dịch cộng đồng dần dần loại bỏ một bệnh khỏi một dân số. Cách xóa sổ bệnh này, nếu đạt được trên toàn thế giới, có thể dẫn đến việc giảm vĩnh viễn số lượng nhiễm trùng đến con số không, được gọi là xóa sổ hay tiêu trừ căn bệnh. Và khi đó đại dịch COVID-19 sẽ chấm dứt.
Xem hình dưới: khoanh trên cùng cho thấy sự bùng phát ở một cộng đồng trong đó một số ít người bị nhiễm (đỏ) và phần còn lại đều khỏe mạnh, nhưng chưa có miễn dịch (màu xanh); bệnh lây lan tự do trong dân số. Khoanh giữa cho thấy một dân số nơi một số lượng nhỏ đã có miễn dịch (thể hiện bằng màu vàng), những người không được tiêm chủng bị lây nhiễm trong khi những người được tiêm phòng thì không. Ở khoanh dưới, một tỷ lệ lớn người dân đã có miễn dịch; điều này ngăn cản sự lây lan bệnh tật đáng kể, kể cả cho người chưa có miễn dịch.
Trong khi CDC đang cố gắng động viên mọi người tiêm chích ngừa Covid-19 càng nhiều càng tốt để đạt miễn nhiễm cộng đồng thu hẹp đất sống của virus, hạn chế chúng nhảy từ người này sang người khác và cứ thế lây lan không ngưng nổi bệnh tật thì xin mọi người đừng phát biểu ngược lại với hướng dẫn của CDC trung tâm kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh.
Please... Làm ơn, xin đừng phản đối khoa học cứu người trong lúc đại dịch này!
***
PS. Please remember there is no vaccine for misinformation except to learn the science and the fact. Education is the best vaccine. SXB.
Đặng Hữu Phát gởi
