LỜI THƯA TRÌNH VỀ TUYỂN TẬP

“VẰNG VẶC MỘT MẢNH LÒNG”

1. NGUYỄN HUỆ CHI. Lời Giới Thiệu Việt Nam Phật Giáo SửLuận
   1. NXB LÁ BỐI. Lời Giới Thiệu Việt Nam Phật Giáo SửLuận
      1. THÍCH TRÍ QUANG. Kinh VuLan
2. LÊ ĐÌNH THÁM. Lời Giới Thiệu Phật Giáo KháiLuận
   1. MẬT THỂ. Lời Tựa Phật Giáo KháiLuận
3. PHƯƠNG BỐI. Lời Nói Đầu Để Hiểu ĐạoPhật
4. THÍCH PHƯỚC SƠN. Đại Đường Tây Vực Ký – Bút Ký ĐườngTăng

TÁN THÁN CÔNG ĐỨC CỦA NHỮNG DANH TĂNG THẠC ĐỨC ĐÃ DÀY CÔNG PHIÊN DỊCH ĐẠI TẠNG KINH

• trang kinh ấy. Dĩ nhiên là khi ngủ không nghe nhưng máy vẫn chạy, cho nên phải nghe đi nghe lại nhiều lần như thế mới thâm nhậpđược.

1. CƠ DUYÊN VÀ PHƯỚC LÀNH CỦATÔI

• Ôn làm việc rất điều độ với sự say mê, yêu thích công việc mình làm cộng với một năng lực và ý chí phi phàm. Ôn ăn uống đơn giản. Người thị giả phục vụ choÔnlàanhHồng.Ôndùngbữamộtmình,khôngchoaihầuhạđứngmộtbên

• Cả một đời Ôn tập trung sức lực, tâm huyết và trí tuệ cho sứ mệnh phát triển nền giáo dục nước nhà nói chung và đặc biệt cho nền văn hóa giáo dục Phật giáo Việt Nam nói riêng. Với cương vị và trách nhiệm nặng nề của Tổng Vụ trưởng Tổng vụ Giáo dục thuộc Giáo Hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất, Ôn đã xây dựng, củng cố và phát triển hệ thống trường Bồ Đề trên phạm vi cả nước. Là Viện trưởng Viện Đại học Vạn Hạnh, Ôn đã góp phần đáng kể nếu không muốn khẳng định là phần quan trọng nhất, quyết định nhất trong việc duy trì, phát triển thế, lực vững chắc của một cơ sở giáo dục Đại học Phật giáo, trong việc thực hiện tôn chỉ, phương châm: “DUY TUỆ THỊ NGHIỆP” để khẳng định uy tín và chất lượng giáo dục của Viện Đại học Vạn Hạnh trong và ngoài nước. Nếu không kiên trì và quyết tâm thực hiện bằng được tôn chỉ, mục đích đó với cái tâm cực kỳ thanh tịnh và trong sáng, với một bản lĩnh và trí tuệ siêu việt thì người chèo chống con thuyền Vạn Hạnh nếu không phải là Ôn thì Viện Đại học Vạn Hạnh chắc chắn khó có thể tồn tại sau những biến động chính trị dữ dội và những toan tính của nhiều phe nhóm…

• Hình ảnh ấn tượng nhất mà hầu như tất cả sinh viên Vạn Hạnh đều nhớ đến Thầy Minh Châu là cứ mỗi chiều vào một giờ nhất định, Ôn đi bộ rất nhiều vòng ở hành lang rộng, thoáng và khá dài của Viện Đại học Vạn Hạnh. Với phong thái tự tại, đĩnh đạc, với nụ cười hiền hòa và thái độ cởi mở, dễ gần, chân tình như một vị Cha già; anh chị em sinh viên Vạn Hạnh với đủ mọi lứa tuổi, nhiều thành phần xã hội, với nhiều tôn giáo khác nhau, nhưng hầu như tất cả đều thực lòng kính mến, quý trọng và khâm phục Ôn – Nhiều người gọi Ôn là Ôn DiLặc!

1. VỀ VIỆC DỊCH KINH TẠNG PÀLI RA VIỆTVĂN

• Bản dịch của Hòa thượng ThiệnSiêu:

• Bản dịch của Hòa thượng Thích MinhChâu:

• Bản dịch của nhà thơ TrụVũ:

• Bản dịch của Minh Đức Triều TâmẢnh:

• Hòa thượng Thích ThiệnSiêu:

• Thượng tọa Thích MinhChâu:

1. Lời Giới thiệu bản dịch “Lời Phật dạy (Pháp Cú - Dhammapada” của Hòa thượng Thích ThiệnSiêu.
2. “Nếp sống đạo hạnh và trí tuệ trong kinh Pháp Cú” của Hòa thượng Thích Minh Châu.
3. Lời Giới thiệu “Pháp Cú Thi Kệ”, do nhà thơ, nhà nghiên cứu Phật học Trụ Vũ dịch của Hòa thượng Thích ChơnThiện.

LỊCH SỬ PHÁT TRIỂN NỀN PHẬT HỌC VIỆT NAM

MÁI CHÙA CHE CHỞ HỒN DÂN TỘC

1. một nhạc sỹ nào đó đã phổ nhạc, và được một ca sỹ Phật tử nổi tiếng là Duy Khánh hát, rồi trong các ngày lễ Phật lại được các em thiếu nhi gia đình Phật tử áo lam hát vang lên trong các sân chùa vào mỗi chiều Chủ nhật của miền Nam thời đó. Chúng ta nên biết rằng, chỉ sau năm 1963 thì văn nghệ Phật giáo mới bắt đầu và sau đó nở rộ vào những năm từ 1967 đến 1974. Nhắc lại như vậy, để thấy rằng thầy Huyền Không là một trong những người đã có công đưa văn nghệ Phật giáo bắt đầu ảnh hưởng đến xã hội thời bấy giờ, chứ không chỉ giới hạn trong nhà chùa như trước đónữa.

LƯỢC LUẬN VỀ Ý NGHĨA VÀ LUẬN QUÁN CỦA PHẨM PHỔ HIỀN HẠNH NGUYỆN

1. Ýnghĩa

1. Mười điều đây là hạnh nguyện của bậc Đẳng giác, của bậc bồ tát gần kề quả Phật cùng tu để được thành Phật, nên gọi là Phổ Hiền hạnh nguyện, đây là nghĩachung.

1. Mười nguyện đây chính là của đức Phổ Hiền bồ tát, và là của đức Phổ Hiền đem giảng lại cho đại chúng, nên gọi là Phổ Hiền hạnh nguyện, đây là nghĩariêng.

1. Lý vô ngại phápgiới
2. Sự vô ngại phápgiới

1. Tài cúng dường (dâng hoa, hương đèn v.v… để dângcúng).
2. Pháp cúng dường (y theo lời Phật mà tu hành, cho đến chẳng rời tâm bồ đề để cúng dườngv.v…).

1. Vì muốn cho chánh pháp có phần quý trọng, có quý trọng mọi người mới sanh lòng khao khát ngưỡng vọng, có khao khát ngưỡng vọng mới có lợiích.

1. Lòng của bồ tát lúc nào cũng tha thiết đối với sự lợi người lợi mình. Người cùng mình được lợi ích, không gì bằng nghe Phật thuyết pháp, nên đức Phật chưa nói mà bồ tát đã vội cầu thỉnhtrước.

Ý NGHĨA VÀ GIÁ TRỊ CỦA TỤNG KINH

THAY LỜI TỰA

LỜI GIỚI THIỆU

LỜI GIỚI THIỆU

• Lá Bối in lần thứ nhất, 1973, SàiGòn
  • Lá Bối in lần thứ hai, 1977,Paris
  • Văn Học in lần thứ ba, 1992, HàNội
  • Văn Học in lần thứ tư, 1994, HàNội.

LỜI GIỚI THIỆU

• Chương I: Trung tâm Phật giáo LuyLâu
• Chương II: Hai thế kỷđầu
• Chương III: Khởi nguyên của Thiền học ViệtNam
• Chương IV: Sách Thiền uyển tập anh và các tài liệu khác về đạo Phật Việt Nam đờiĐường.
  • Chương V: Thiền phái Tỳ Ni Đa LưuChi
  • Chương VI: Thiền phái Vô NgônThông
  • Chương VII: Thiền phái ThảoĐường
  • Chương VIII: Tổng quan về Phật giáo đờiLý
  • Chương IX: Nền tảng của Phật giáo đời Trần: Thiền phái YênTử
  • Chương X: Trần TháiTông
  • Chương XI: Tuệ Trung Thượngsĩ
  • Chương XII: Trần Nhân Tông và Thiền phái TrúcLâm
  • Chương XIII: Thiền sư PhápLoa
  • Chương XIV. Thiền sư HuyềnQuang
  • Chương XV. Những khuôn mặt Phật tử khác trong đờiTrần
  • Chương XVI. Tổng quan về Phật giáo đờiTrần.

KINH VU LAN

(Ghi sau khi duyệt Vu Lan)

1. Không nề theo lối văn của Tàu, mà chỉ thuận theo phép quốc văn ta mà dịch.
2. Bỏ theo cái lối dịch nghĩa, dịch ý mà vẫn giữ được nguyên chất, không sai đạo lý.
   1. Châm chước những đoạn văn mà tác giả đã lướtqua.

LỜI GIỚI THIỆU

LỜI GIỚI THIỆU

LỜI PHẬT DẠY

(Pháp Cú - Dhammapada)

LỜI GIỚI THIỆU

• Tri ân các nhà nghĩa học Phật giáo, các bậc trứ tác, dịch thuật đã giúp cho tác giả những tư tưởng chính để hoàn thành tácphẩm.
• Riêng tặng những người bạn tôi quen và lạ ở cuối thế kỷ XX, đương băn khoăn tìm lẽ sống cho hiện tại, tươnglai.
• Kính dâng Tam Bảo chứng minh, và thành thực cầu mong các bậc cao minh phủ chính cho những điều sơlậu.

*Hãy để ánh sáng Phật pháp soi đường chobạn.

• Đừng tin tưởng một điều gì vì phong văn. Đừng tin tưởng điều gì vì vin vào một tập quán lưu truyền. Đừng tin tưởng điều gì vì cớ được nhiều người nói đi nhắc lại. Đừng tin tưởng điều gì dù là bút tích của thánh nhân. Đừng tin tưởng điều gì dù thói quen từ lâu khiến ta nhận là điều ấy đúng. Đừng tin tưởng điều gì do ta tưởng tượng ra lại nghĩ rằng một vị tối linh đã khai thị cho ta. Đừng tin tưởng bất cứ một điều gì chỉ vin vào có một uy tín của các thầy dạy các người. Nhưng chỉ tin tưởng cái gì mà chính các người đã từng trải, kinh nghiệm và nhận là đúng, có lợi cho mình và cho kẻ khác. Chỉ có cái đó mới là đích tối hậu thăng hoa cho con người và cuộc đời. Các người hãy lấy đó làm chỉchuẩn.

LỜI ĐẦU SÁCH

BIỂU TƯỢNG HOA SEN

1. Ý nghĩa biểu tượng hoa sen theo tinh thần Phật giáo Nguyênthủy.
2. Ý nghĩa biểu tượng hoa sen theo tinh thần Phật giáo Phát triển hay Đại thừa.

• Hoa sen khi chưa ra khỏi nước thì thế nào? Ngàiđáp:
• Hoasen.
• Sau khi ra khỏi nước thì thếnào?
• Lásen.

• Đangthở.
• Thở nghĩa làgì?

NHỮNG CÁI VUI TRONG ĐẠOPHẬT

1. Niềm vui phát xuất từ tâm “TÙYHỶ”

• Bạch Thế Tôn, tại sao công đức tùy hỷ và công đức bố thí bằngnhau?

1. Cái vui thứ hai sâu hơn, tế nhị hơn là “HỶXẢ”

• Hỷ xả tài vật bênngoài.
• Hỷ xả phiền não cố chấp tronglòng.

1. Cái vui thứ ba là “PHÁPHỶ”

1. Cái vui sâu hơn là “THIỀNDUYỆT”

LÝ THUYẾT NHÂN TÍNH QUA KINH TẠNG PALI

1. Kết luận: Một hướng mới cho giáo dục, văn hóa và các giải đáp cho các khủnghoảng.

1. Vấn đề cạnhtranh:

• ‘Nếu một người chiến thắng một triệu quân ở chiến trường, và một người khác tự chiến thắng mình, thì người tự chiến thắng mình là người chiến thắng vĩ đại nhất trong những kẻ chiến thắng’. (Dhp.103)
• ‘Tự thắng mình tốt đẹp hơn chiến thắng mọi người khác; dù là vị Thiên, Càn-thát-bà, Ma cùng Phạm-thiên cũng không chiến thắng nổi người tự chiến thắng mình, người luôn luôn sống tự chế ngự’. (Dhp. 104 -105)
  1. Vấn đề chỉ giáo dục con người xãhội:

• ‘Mình là chủ nhân của chính mình, không ai khác là chủ nhân của mình. Người tự khéo chế ngự mình sẽ thấy được vị chủ nhân khó tìm thấy’. (Dhp.160)
• ‘Người trí tuệ giữ gìn tâm mình, vì cái tâm khó nhận thức, rất tế nhị, nó chạy theo cái dục: cái tâm được khéo giữ gìn đem lại an lạc, hạnh phúc’. (Dhp.36)
  • ‘Chúngtasốngquảthựchạnhphúcdùkhôngxemmọithứlàcủata’.(Dhp.

1. Vấn đề mẫu người giáodục:

• ‘Tất cả các pháp là vô ngã’ (Dhp.279)

1. Vấn đề liên hệ trong các hiệnhữu:

1. Giáo dục cho một nền hòa bình lâu dài cho thếgiới:

• ‘Chiến thắng sinh thù oán, thất bại thì khổ đau. Người từ bỏ cả thắng lẫn bại là người an lạc, hạnh phúc’. (Dhp.201)
• ‘Không hận những kẻ ghét hận ta, chúng ta quả thật sống hạnh phúc. Giữa những kẻ hận ta, chúng ta sống không hận’. (Dhp.197)
• ‘Không tham giữa những kẻ tham, quả thực chúng ta sống hạnh phúc. Giữa những kẻ tham, chúng ta hãy sống không tham’. (Dhp.199)
  1. Một hệ thống triết lý giáodục:

1. Giáo dục giải quyết các vấn đề cánhân:

1. Nhóm tư tưởng khối thứ ba: Các tư tưởng cho rằng có nguyên nhân đầu tiên của vũ trụ gọi là nhóm tư tưởng ngôi thứ ba - người mà ta đang nói về. Do vì vai trò làm chủ cuộc sống của con người bị đánh mất trong nhóm tư tưởng này, nên tư tưởng của nhóm này bị tha hóa(alienation).
2. Nhóm tư tưởng ngôi thứ hai: Các tư tưởng cho rằng sự thật chỉ hiện hữu trong thiên nhiên hay hiện tượng giới gọi là nhóm tư tưởng ngôi thứ hai - người mà ta đang nói với. Con người cũng bị đánh mất trong nhóm tư tưởng này, nên nhóm này được gọi là tư tưởng thahóa.
3. Nhóm tư tưởng ngôi thứ nhất: Các tư tưởng cho rằng con người làm chủ cuộc đời mình, hay cuộc sống là vì hạnh phúc của con người, thì gọi là nhóm tư tưởng ngôi thứ nhất - người đang nói. Ðây gọi là nhóm tư tưởng nhân bản, bao gồm Phật giáo, hiện sinh chủ nghĩa, Hiện tượng luận và các tổ chức vì quyền sống con người, nó giúp con người thức tỉnh quay trở về chính mình. Nhưng tại đây, khi trở về chính mình, con người còn đối mặt với các vấn đề nóng bỏng gây ra do mâu thuẫn giữa các mệnh lệnh của tư duy và dục vọng như là sự mâu thuẫn giữa bản năng (id) và siêu ngã (superego) do Sigmund Freud khám phá. Tác giả nghĩ rằng chỉ có giáo lý Duyên Khởi, giáo lý giới thiệu con người thoát ly khỏi dục vọng, tư duy hữu ngã và khổ đau do dục vọng và tư duy hữu ngã gây nên, giải quyết được mâu thuẫn này. Duyên Khởi sẽ đề bạt nhiều tư duy hữu ích cho giáo dục mà tác giả sẽ đề cập tiếp(I.2).
   1. Về tâm lý giáodục:

• ‘Này các Tỷ kheo, ở đây, kẻ vô văn phàm phu, không hiểu rõ các bậc Thánh, không khéo hiểu pháp của các bậc Thánh, không tu tập pháp của các bậc Thánh, không hiểu rõ các bậc Chân nhân, không tu tập Pháp của các bậc Chân nhân, không tu tập Pháp của các bậc Chân nhân, nhận thức địa đại là địa đại, người ấy nghĩđếnđịađại,ngườiấynghĩđếntựngãlàđịađại,Ngườiấynghĩđến,‘địađại

• ‘Này các Tỷ kheo, Như Lai là bậc A-la-hán, Chánh Ðẳng Giác, biết đích thực địa đại là địa đại, do biết đích thực (trực giác) địa đại là địa đại, Như Lai không nghĩ đến địa đại, không nghĩ đến tự ngã liên hệ với địa đại, Không nghĩ đến tự ngã là địa đại, không nghĩ ‘địa đại là của ta’, không vui thích về địa đại. Vì sao vậy? Vì Như Lai biết rằng ‘Vui thích là gốc của khổ đau’, biết rằng Sinh khởi lên từ Hữu, và già chết đến với chúng sanh. Do vậy, này các Tỷ kheo, Ta nói rằng Như Lai do sự diệt trừ tất cả tham ái, do ly dục, sự chấm dứt, sự xả ly, sự hoàn toàn từ bỏ tham ái là chân chánh giác ngộ Vô thượng Chánh Ðẳng Chánh Giác’(2).

• ‘Này các Tỷ kheo, có những lậu hoặc cần do tri kiến đoạn trừ, có những lậu hoặc cần do kham nhẫn đoạn trừ, có những lậu hoặc cần do tránh né đoạn trừ, có những lậu hoặc cần do tu tập đoạn trừ’(3).
  1. Lý thuyết Nhântính:

• ‘Ở đây, này các Tỷ kheo, kẻ vô văn phàm phu thấy rằng: ‘Thân này là của tôi: Tôi là thân này: thân này là tự ngã của tôi’. Thân này của kẻ ấy bị biến hoại, đổi khác. Khi thân này bị biến hoại, đổi khác, kẻ ấy khởi lên sầu, bi, khổ, ưu,não.

• Giới thiệu tư tưởng và xã hội Ấn Ðộ trước thời đứcPhật.
• Khái lược về con đường đi đến chân lý của đứcPhật.
  • Giáo lý Duyên khởi và sự vận hành của Duyênkhởi.
  • Lý thuyết Nhân Tính và Năm thủuẩn.
  • Lý thuyết Nhân Tính của Phật giáo và một hướng giáo dụcmới.

1. 1.  
2. 1. "Kindred Sayings", Vol. III, PTS, London, 1992, p.18.[^]

TƯ TƯỞNG KINH PHÁP HOA

CÂU CHUYỆN DÒNG SÔNG (SIDDHARTHA)

1. Luôn luôn có hai nhân vật thuộc hai khuynh hướng đối nghịch: tuân kỷ luật và nổi loạn (hay thiên thần và ác quỷ, lý tính và cảm tính). Đó cũng là hai khuynh hướng trái ngược trong cùng một con người. Dường như ông có ý nói cả hai đều không ổn, vì quá thánh thiện thì dễ kiêu căng, hãnh diện về sự khổ hạnh, về sự siêu việtcủamình(TấtĐạtthấymìnhnhưmộtvìsao,cònthanhânchỉnhưnhững

1. Có sự nhất thể trong một con người dù có nhiều mặt khác nhau, và nhất thể của cuộc đời dù thiên hình vạn trạng. Thấy được nhất thể đó mới thật sự giải thoát không còn thấy có hai tướng đối nghịch. Tất Đạt khi giác ngộ đã sống như một người bình thường (mà không phải tầm thường) mới có thể hướng dẫn Thiện Hữu đạt giác ngộ. Thiện Hữu suốt đời giữ giới khổ hạnh nhưng vẫn đau khổ vì còn thấy nhị nguyên. Cuối cùng ông phải nhờ Tất Đạt, biểu trưng cho trungđạo.
2. Hesse không đề cao khoái lạc giác quan, trí thức hay khổ hạnh. Một giải pháp đem đến an lạc cho con người không phải là khoa học kỹ thuật, càng không phải là những thánh đường hay tu viện, mà chính là tình người, Menschenliebe. Chính tình người đó cứu ta ra khỏi sự cô độc trong cuộc đời (là một hình thức của kiêu căng vì thấy mình hơn người). Đó là điều mà ông muốn nhấn mạnh, và do sự đề cao tình người thắm thiết đó, ông đã được giải Nobel vào chặng cuối của văn nghiệp ông, với tác phẩm DasGlaserspiel.
3. Ông còn muốn nói lương tri của con người (tức Phật tính) không bao giờ mất. Đó là khi Tất Đạt định tự tử (sau khi thấy mình chạy theo cuộc đời không được cái gì mà mất mát nhiều quá), thì chợt nghe tiếng “Om” từ lòng sông. Đó là Phật tính nhờ đó ta vượt khỏi vũng lầy (trái với Sigmund Freud dường như nhấn mạnh bản năng thú vật điều khiển con người trong mọi hoạt động từ thấp hèn đến thanhcao).

1. TẤT ĐẠT, CON NGƯỜI KHỔHẠNH
2. Trước khi gặpPhật

1. Khi gặpPhật

1. Nếu thế giới đã hoàn thiện trong mọi giây phút, thì tại sao cần phải độ chúngsinh?
   1. Tại sao hiện tại không có ai thành Phật ngoại trừNgài?
2. Điều cần học nhất, niết bàn giải thoát mà Ngài đã chứng, sao không ai học được?

1. Sau khi từ giã đức Phật

1. TẤT ĐẠT, CON NGƯỜI BÊTHA
2. Sự sa đọa qua banấc

1. Trong giai đoạn đầu cuộc sống thế tục, chàng vẫn còn bị chi phối bởi ba nguyêntắccủađờisamônlàsuytư,chờđợivànhịnđói.ỞgiaiđoạnnàyTấtĐạt

1. Nhưng một khi đã sa đọa rồi thì không ngừng lại ở đó. Tất Đạt ngày một tiến sâu vào sa đọa. Dần dần chàng biết uống rượu, đánh bạc, rành các nghệ thuật ăn chơi. Từ từ chàng thấm nhiễm tất cả các thói tục của những người có tiền, nhưng trong tâm chàng vẫn khinh người, vẫn thấy mình là một vì sao đứng tách biệt trên bầu trời, còn tha nhân chỉ như những chiếc lá rụng theo chiềugió.
2. Để chứng tỏ lòng khinh tiền của mình, chàng phung phí trong các cuộc chơi, ném tiền qua cửa sổ. Nhưng đến khi bị thua bạc quá nhiều thì chàng không còn thái độ giải thoát nữa. Tất Đạt bắt đầu đi đòi nợ để có tiền đánh bạc, cau có với những con nợ dầy dụa, rồi đi lang thang đến cái nấc cuối của sa đọa là trở thành một trọc phú: dần dà nét mặt chàng nhiễm lấy những vẻ thường có nơi những người giàu, vẻ bất bình, mệt mỏi, nhàn hạ và vắng bóng yêu thương. Căn bệnh nội tâm của giới trưởng giả đã nhiễm sâu vào trongchàng.
   1. Sự chán ngấy dụclạc

1. Đau khổ vì đứacon

• Xinanhhãynóichotôimộtlờidễhiểu.Đờitôiđithườnggiannanvàtăm

• Thiện Hữu! Hãy cúi sát gần tôi và hôn trán tôiđi!

1. PHÂN TÍCH NHÂNVẬT
2. TấtĐạt:

• Giai đoạn đầu của sự sa đọa: Mặc dù sống cuộc đời trụy lạc chàng vẫn còn thái độ tỉnh giác của một sa môn: “Chàng thấy mọi người sống một cách trẻ con, giống như thú vật, làm chàng vừa cảm thương vừa khinh bỉ. Chàng cảm thấy họ lao nhọc, khổ sở, bạc đầu về những chuyện đối với chàng thật không đáng gì: tiền bạc, danh vọng hão huyền, lạc thú nhỏ nhoi. Họ đánh chửi nhau, than vãn về những nỗi khổ chỉ làm cho một sa môn mỉm cười, và họ đau khổ về những thiếu thốn mà một sa môn không cảmthấy”.
• Giai đoạn hai: “Thỉnh thoảng chàng nghe trong tâm tư một tiếng nói yếu ớt nhẹ nhàng, nhắc nhở chàng một cách âm thầm, phàn nàn một cách lặng lẽ đến nỗi chàng khó nghe rõ. Rồi đột nhiên chàng nhận ra rằng mình chỉ như đang chơi một ván bài, rằng chàng cũng vui vẻ đấy, đôi khi còn hưởng thụ khoái lạc nữa, nhưng cuộc sống chân thật đang trôi qua mà không động chạm đến chàng”. Và hình ảnh đức Phật vẫn luôn ở trong tâm trí Tất Đạt. Chàng nói với Kiều Lan: “Tôi không baogiờquênđượcngườiấy.MỗingàycóhàngngànngườivâyquanhNgài,sống

1. ThiệnHữu

1. VệSử

1. TƯ TƯỞNG NÒNGCỐT

1. Chân lý là cái gì không thể truyền dạy được. Kinh điển không đem lại cho ta Niết bàn, an lạc được mà tự mình phải chứnglấy.
2. Mọi lập ngôn đều bao hàm cái điều ngược lại: nói “thiện” đã bao hàm ác, nói “khiêm tốn” đã bao hàm kiêucăng.
   1. Thời gian không thật có. Giải thoát chính là nhìn thực tại một cách toàn diện không cắt xén. Trong đứa bé đã ẩn tàng ông già, trong sinh đã có diệt. Chết là bắt đầu đời sống mới dưới một hình dạng mới. Tất Đạt nói: Thời gian không thực có, này Thiện Hữu! Tôi đã luôn luôn trực nhận điều ấy. Và nếu thời gian không có thực, thì cái đường tưởng tượng ngăn chia đời này với cõi vô cùng, phân chia thiện và ác, hạnh phúc với khổ đau, cũng chỉ là ảotưởng.

1. Những sợ hãi, lo sầu đều ở trong thời gian, (nghĩa là, người ta chỉ lo sợ khi dự đoán về tương lai, và so sánh với quá khứ) nên mọi đau khổ trên đời sẽ được khắc phục khi ta khắc phục thời gian, khi ta bất chấp nó (chỉ sống trong hiện tại với tất cả sự tỉnh giác để thấy rằng khái mệm “hiện tại” cũng khôngthực).
2. Cái gì có giá trị, là chân lý đối với người này thì dường như với người khác không có nghĩa gì cả (Do vậy thật không nên áp đặt tư tưởng, lối sống của mình cho ngườikhác).
3. Tất cả mọi sự đều thiêng liêng nếu ta biết nhìn và biết lắng nghe. Mỗi sinh vật đều gợi cho ta chân lý vĩnh cửu nếu ta không bám vào nó. Đừng hòng tìm Thượng đế ở một nơi nào, vì Thượng đế ở khắp nơi. Chỗ tuyệt đỉnh của đạo cũng như của nghệ thuật, là sự im lặng vô ngôn. Khi ta dừng lại ở một cái gì để cho đó  là thượng đế, thì chính lúc đó ta xa rời Thượng đế (A.Gide).

1. Yêu thương cuộc đời là quan trọng hơn tìm hiểu và phân tích nó. “Bây giờ Tất Đạt nhìn cuộc đời với một thái độ khác trước: không quá khôn ngoan, không quá kiêu hãnh, và vì thế tò mò, thân thiện hơn. Khi chàng đưa qua sông những nhân vật thường ngày, họ không còn xa lạ với chàng như trước. Mặc dù đã đạt tới mức tự giác cao độ và chịu đựng được cái ung nhọt cuối cùng của mình, bây giờ chàng thấy những người thường tình ấy đều là huynh đệ của chàng, những ước mơ phù phiếm của họ không còn phi lý mà trở nên dễ hiểu, đáng thương và lại còn đáng phục nữa làkhác”.
   1. Danh từ không nói lên được chânlý.

1. Lương tri (hay Phật tính) của con người luôn luôn trỗi dậy khi có cơ hội, dù con người có lăn lộn trong phiền não vô minh bao lâu đi nữa. Nó như một viên Kim cương bất hoại: Cả cuộc đời ăn chơi của Tất Đạt đã không ảnh hưởng chàng bằng một tiếng OM khi chàng đứng trên bờ vựcthẳm.
   1. BIỂU TƯỢNG DÒNGSÔNG
2. Dòng sông tượng trưng cho dòng thời gian, dòng đời. Tất cả những triết gia cổ điển và hiện đại đều ví thời gian như dòng nước chảy. Khổng Tử, Héraclite, Henri Bergson đều ví thời gian và tâm thức như dòng nước (stream of consciousness). Cuộc đời con người giống như một dòng sông tuôn chảy không bao giờ đứng lại, đây là tính vô thường của cuộc đời. Vì vô thường cho nên mỗi giai đoạn trong cuộc đời chỉ là giả tạm, không thật: đó là tính vô ngã, cũng như dòng sông không thựccó.

1. Tính nhất thể của cuộc đời: Con sông đồng lúc ở khắp mọi nơi, cũng thế cuộc đời là toàn thể bất khả phân: sống chết, vinh nhục, xấu tốt, được thua, còn mất, vui buồn... tất cả đó là cuộcđời.
2. Dòng sông cũng thường được dùng để ví với dòng vô thức tuôn chảy không ngừng, chiếm vị trí quan trọng như làn nước ngầm bên dưới, nơi sinh sống của loài thủytộc.
3. Dòng sông luôn luôn trở về: “Nước đi ra biển lại mưa về nguồn,” (Tản Đà) cuộc đời cũng vậy tuần hoàn như bốn mùa luân chuyển, cho nên biệt ly cũng là trùngngộ:

• Hiện hữu của chúng ta mong manh như mây mùa thu Cảnh sống chết như màn nhảymúa

• Hãy quán sát vạnpháp:

TỰA (cho bản Việt ngữ)

TỰA

• Trời viễn mộng đọa đày đi mấy thưở Mộng kiêu hùng hay muối mặn giữa mùkhơi

• Vạn thanh sắc đổ mù khơi về đốidiện Cuộc ân tình lơi lả vội chiaphôi

• Đá mòn phơi nẻo tàdương

• Sầu cô quạnh tung trời lên Bắc đẩu Dải Ngân hà tan tác bụi thubay

• Ngược xuôi nhớ nửa cung đàn Ai đem quán trọ mà ngăn nẻovề.

Đôi mắt ướt tuổi vàng khung trời hội cũ

LỜI GIỚI THIỆU

THIỀN SƯ LÊ MẠNH THÁT VÀ NHỮNG PHÁT HIỆN LỊCH SỬ CHẤN ĐỘNG

(3)

• Nếu nước ta thời Hùng Vương vẫn là một nước độc lập kéo dài cho đến năm 43, nghĩa là giai đoạn “Bắc thuộc lần thứ nhất” không tồn tại? - Tôi hỏi giáo sư Lê MạnhThát.

1. Trước hết, tác giả dẫn chuyện Nhất Dạ Trạch trong Lĩnh Nam Chích Quái tác phẩm của đời Trần. Theo đó, Chữ Đồng Tử, chồng của Tiên Dung Mỵ Nương (Con của Vua Hùng) được một nhà sư tên là Phật Quang truyền dạy đạo Phật tại một ngôi chùa ở núi Quỳnh Viên. Núi Quỳnh Viên này mà hầu hết các nhà nghiên cứu Việt Nam (trong đó có nhóm chủ biên thơ văn Lý Trần) trong tập 3 đã chú thích là: “Một quả núi trong thần thoại”. Nhưng tác giả LSPGVN đã bác bỏ quan điểm đó, và xác nhận rằng, núi Quỳnh Viên là hòn núi có thật. Tác giả dẫn chứng hai câu thơ của Vua Lê Thánh Tông có tên là Nam Giới Hải Môn, được nhà vua sáng tác vào năm 1470, khi Lê Thánh Tông kéo quân đi chinh phạt ChiêmThành:

1. Tác giả trích một câu viết của Lưu Hân Kỳ trong Giao Châu Ký: “Thành Nê Lê ở phía Đông Nam huyện An Định cách sông bảy dặm, tháp và giảng đường do vua A Dục dựng vẫn còn. Những người đốn củi thường gọi là KimTượng”.

1. Và một bằng chứng nữa cho thấy Phật giáo đã đến nước ta từ thời Hùng Vương, nghĩa là những thế kỷ trước Công nguyên: “Trong các loại thần tích của các xã, ta biết trong số các tướng tá của Hai Bà Trưng (mà tác giả cho rằng là triều đại cuối cùng của các vua Hùng tồn tại đến 39 – 43 SDL) sau khi bị Mã Viện đánh bại, một số đã mai danh ẩn tích trong các giáo đoàn Phật giáo. Một trong những vị này được biết tên là Bát Nàn Phu Nhân đã xuất gia”. Trong tập 2 lại bổ túc thêm, một số nữ tướng nữa cũng rút vào các chùa như nữ tướng Tiên La, nữ tướng Thiều Hoa, sinh ngày mùng 2 tháng giêng năm Quý Tỵ (3 SDL). 16 tuổi cha mẹ đều mất, nên đã vào chùa Phúc Khánh tức chùa làng Hiền Quang ngày nay. Khi nghe Hai Bà Trưng đánh đuổi Tô Định, bà Thiều Hoa đã chiêu mộ được 500 quân về hưởng ứng. Sau khi thắng trận, bà Thiều Hoa trở lại chùa và mất sau đó một năm tức 37 SDL. Ngày nay đền thờ bà Thiều Hoa vẫn còn tại làng Hiền Quang huyện Tam Tỉnh tỉnh Phú Thọ. Ở toà tiền tế của đền còn treo bức đại tự Diệt Bạo Tướng Quân và nhiều câu đối nói về việc bà đã tu và chết tại chùa Phúc Khánh cùng việc bà đã làm phụ tá cho Hai Bà Trưng. Bà Thiều Hoa này cũng là người đã khai sáng ra hội Phật HiềnQuang”.

• Bạch: lẽ u minh thật ra không liên quan đến nhân sự. Chu Khổng nghi mà không giải thích, Thích Ca giải thích mà không thật sự. Do thế, nên bỏ đi dấu vết mập mờ và giữ lại cái tôn chỉ cốt yếu. Xin nói rõ thêm điều này. Rằng, để dẫn dắt mọi người, ta phải dùng nhân nghộa để làm cho họ chịu lẽ mà theo sự giáo hoá; để lãnh đạo mọi người, ta phải dùng khuyên răn để làm cho họ tránh lợi mà nghiêng về thiện. Cho nên, lời ngọt chỉ dấy lên khi còn hữu dục, mà tức khắc lặn đi khi đã hiểu lẽ, lý thuyết đạm bạc lưu hành chỉ có thuyên giải, nhưng tàn lụi ở trong tham luỵ. Do thế, kẻ bày ra chuyện lai sanh, ấy là che lấp làm sứt mẻ đạo vậy. Thích giáo bất đắc dộ bày ra chuyện u ám, ấy là mặc nhiên phù hợp với việc im lặng của Cơ Khổng. Cứ đó mà xét thì kẻ bàn về nó chưa chắc là cao siêu, kẻ biết chưa chắc là đúng, kẻ không biết chưa chắc là sai. Chỉ biết rằng, Lục Độ với Ngũ Giáo cùng hành, tín thận với từ bi đều lập. Chúng thù đồ mà đồng qui. Cho nên, không được giữ chặt lấy vết phát tích khác nhaucủachúng.”
• Như vậy qua Quân Thiện Luận, Huệ Lâm muốn nói gì? Có phải Huệ Lâm muốn nói như sự giải thích của tác giả LSPGVN sau đây: “Giáo lý của Đức Phật đối với ông không phải là một thứ lý thuyết, để người ta dựa vào kết bè làm bậy. Nó không phải là thứ lý thuyết đem ra để dọa mọi người về những thứ thiên đường địa ngục với những thứ quả báo u minh. Nó cũng không phải là một thứ lý thuyết về diệt dục hay không diệt dục. Phật giáo với ông như vậy phải là một lý thuyết đầy cởi mở và tình thương, là một lý thuyết giúp đỡ con người có một đời sống xã hội tràn đầy và thỏamãn”.

• Toàn nhật quan đài toàn tập, lời giới thiệu NXB Tổng hợp, TPHCM2005.

• Tất cả những đoạn trong ngoặc kép “…” đều được trích từ LSPGVN tập 1 và 2 NXB Thuận Hóa và TPHCM1999-2001
  • Nghiên cứu về Mâu Tử, Lê Mạnh Thát, Tu thư Vạn Hạnh1982.

• người và bắt làm tù binh 150.000 người. Nhưng khi Ông trở thành một Phật tử thì những sắc lệnh mà Ông ban ra cho chúng ta thấy, ngay cả ngày nay các nước dân chủ Tây phương nầy cũng không có nước nào sánh bằng kể cả Mỹ, Anh, Pháp, Đức v.v… Sắc lệnh ấy nhưsau:
• Những phản hồi của nhân dân về chính sách của nhàvua
• Những vấn đề của Quốc Gia mà nhà vua cần giảiquyết
• Báo cáo với nhà vua bất cứ ở thời điểm nào, bất cứ nhà vua ở đâu, làm việc gìv.v…

ĐỌC KHẢO LUẬN

ĐỌC “THIỀN LÂM TẾ NHẬT BẢN”

BẢN DỊCH HT THÍCH NHƯ ĐIỂN

• “Cái gì vậy?” Bách Trượng trảlời:
• “Con vịt trời” Mã Tổhỏi:
• “Đâu rồi?” Bách Trượng trảlời:
• “Bay mấtrồi.”

• “Đauquá.”

• “Đã bay mất rồi, thì làm sao đauđược.”

• Bạch Ngài, con chó có Phật Tánhkhông? Triệu Châuđáp:
  • Không.

• Con chó có Phật tánhkhông?
• Không!

THIỀN ĐỜI TRẦN, THIỀN VIỆT NAM

1. Có hay không có một dòng thiền mang sắc thái ViệtNam?
2. Có đúng hay không dòng thiền Yên Tử đã tạo nên sức mạnh cho Việt Nam để đánh bại xâm lăng NguyênMông?

1. Đoàn kết quốcgia

1. Lãnh đạo tàiba

HUYỀN TRANG

• Từ Đông Hán đến Tây Tấn (khoảng 250 năm) dịch chưa có hệ thống gìcả.
• Từ Đông Tấn đến đầu đời Đường (khoảng 270 năm) đã thấy những dịch phẩm có giá trị, như bộ Pháp Hoa, bộ Đại Phẩm... Tuy có thú vị về văn chương, nhưng chưa thật sát nghĩa. Dịch giả đại biểu cho thời ấy là một người Tây Vực tên là Cưu Ma LaThập.

• Từ Tràng An tới Ngọc Môn quan, hết địa phận TrungQuốc.
• Từ Ngọc Môn quan tới Kapica biên giới địa phận Ấn Độ, qua những nước nhỏ ở Trung bộ châuÁ.
• Giai đoạn ở ẤnĐộ.

• Giai đoạn trên đường về, như độc giả sẽ thấy, do một tình cờ mà ông theo một đường khác lúc đi, thành thử ghi chép thêm được nhiều nhận xét về một miền lúc đó còn bímật.

• Bần tăng đau lòng thấy rằng kinh Phật thiếu sót mà mỗi người hiểu một lối, không biết đâu là đạo chân truyền, nên đã nguyện qua Ấn Độ học đạo. Nếu hiệu úy ngăn cản bần tăng thì giết bần tăng đi, chứ nhất định bần tăng không chịu trở gót đâu.

• Bần tăng đến đây không vì danh vọng mà chỉ vì muốn qua Tây Trúc nghiên cứu kinh điển tại chỗ để hiểu rõ đạo Phật rồi về nước giảng lại cho mọi người. Bệ hạ không nên ngăn cản bần tăng. Mà ngăn cản cũng không được. Bệ hạ chỉ có thể giữ một nắm xương tàn ở lại đây thôi, còn ý chí cùng tinh thần của bần tăng thì không thể giữđược.

• Nếu ai bác được một điều của ta, ta sẽ tự cắt đầu tạlỗi.

• Hòa thượng không được sátsanh.

• Trung Hoa ở xa Tây Trúc, đường đi lại hiểm trở cho nên đạo Phật truyền tới trễ mà ít người hiểu được kỹ lời dạy của đức Thích Ca. Chính vì vậy nên bần tăng mới lặn lội đến đây để cầu đạo, nay đã học xong, xin được về nước để chỉ lại cho những người không được may mắn lại đất Phật như bần tăng. Bần tăng đâu dám quên lời khuyên tự giác rồi giác tha củathầy.

• Một trăm rưỡi xá lợitử.
• Bảy tượng Phật gỗ quý cao từ 2 thước tới 3 thướcrưỡi.
• Và 657 bộkinh.

• Kẻ hạ thần đã có tâu, nhưng việc nhỏ quá cho nên không được đệ lên. Rồi vì quá mộ đạo, nên phải lén đi, thực mang tộilớn.

• Bản dịch Đạo Đức kinh ra chữ Phạn để giới thiệu triết học Trung Hoa với Ấn Độ.
• Viết bộ Đại Đường Tây Vực Ký, gồm 12 quyển chép hết những điều mắt thấy tai nghe trong chuyến thỉnh kinh qua 128 nước. Bộ này chứa những tài liệu rất quý cho các nhà khảo cổ Ấn Độ và Trung Á sau này, được dịch ra nhiều thứ tiếng: Anh, Pháp, Nga, Nhật, Đức... và đã giúp các học giả Ấn sưu tầm lại nhiều điều sai lầm trong lịch sử của họ về thế kỷ thứbảy.
• Đặc biệt nhất là bản dịch Đại thừa khởi tín luận từ Hoa ngữ ngược về Phạn ngữ. Nguyên bản chữ Phạn của Ấn Độ đã thất lạc từ lâu, nhưng ở Trung Hoa còn giữ được bản dịch ra chữ Hán, bây giờ ông dịch ngược lại để đền ơn những tôn sư và bạn thân Ấn đã niềm nở dạy bảo hoặc tiếp đón ông (theo TrầnHà).

• Từ ngữ Trung Hoa đã giàu thêm được ba vạn rưởi tiếng, căn cứ vào bộ Phật giáo đại từ điển. Có những tiếng dịch âm tiếng Phạn như Nát bàn, Sát na (một thời gian rất ngắn), phủ đồ (chùa Phật); có tiếng dịch nghĩa tiếng Phạn như: vô minh, chúng sinh, nhân duyên, chân như... mà thêm được 35.000 tiếng làthêm được
  • ýniệm.
• Văn bạch thoại phát đạt vì lẽ khi dịch, người ta lựa những tiếng bình dị cho dễ hiểu, do đó, bỏ cổ văn, dùng bạchthoại.
• Văn thể thay đổi. Phạn ngữ và Hoa ngữ khác nhau. Nhờ công việc dịch mà có sự tiếp xúc, dung hòa giữa hai ngôn ngữ. Chẳng hạn trong kinh Phật, không dùng hư từ, đối ngẫu mà rất hay đảo tràng... đặc điểm đó ảnh hưởng một phần đến văn học đời Đường, nhất là phương diện âmvận.
• Văn nhân Trung Hoa vốn ít tưởng tượng mà hay thuyết lý, nhờ đọc những truyện tân kỳ trong kinh Phật mà bắt chước viết những bộ tiểu thuyết thần quái. Như bộ Sưu thần ký, và những truyện Thủy hử, Hồng Lâu mộng sau này đều chịu ảnh hưởng của các kinh Đại tràng nghiêm, Hoa nghiêm, Niếtbàn.

1. HUYỀNTRÀNGvàcôngcuộcthỉnhkinhvôtiềnkhoánghậucủanhân

1. MARCOPOLO-MộtnhàmạohiểmÝlàmquanTrungHoavàviếtmột

1. MAGELLAN - Người thứ nhất đã đi vòng quanh thếgiới
2. THOMAS EDWARD LAWRENCE - Một vị quân tử của phươngTây
3. ÔNG BÀ LA FAYETTE - Hai ngôi sao trong thời Cách mạngPháp.

NHƯ LAI VÔ SỞ THUYẾT

• Trẫm chấp kinh, xây chùa, độ tăng, đúc chuông, tạc tượng. Có công đức gì không?

• Không.

• Đối diện trẫm là ai vậy? Ngườirằng:
  • Khôngbiết.

• Này Vũ Khắc Khoan, ý ông thế nào? Giả sử có người đem bảy món báu chứa đầy cả đại thiên thế giới mà bố thí thì người đó có nhiều công đức hay  không?

• Thìnhiều.

• Ấy thế mà còn thua một người chỉ thọ trì 4 câu kệ hay nhẩm thầm một đoạn kinh. Biếtkhông?

• Bạch đức Thế Tôn, con từ hồi nào đến giờ có lòng ỷ lại. Con thường tự nhủ rằng con là em Phật, được Phật thương yêu, chắc chắn Phật sẽ ban cho thần thông trí huệ đạo quả Bồ-đề nên chỉ lo học rộng nghe nhiều chẳng cần tu niệm. Không ngờ ai tu nấy chứng, mặc dầu con là em Phật, nếu không tu thì cũng bị đọa như ai, chẳng hàng phục được ngoại đạo mà còn bị cái nạn Ma-đăng-già… Cúi xin đức Thế Tôn mở cho con đường phươngtiện.

• Trong giáo pháp của ta, ông ngưỡng mộ cái gì mà phát tâm xuất gia? Ông A-nan rất hồnnhiên:
• Vì thấy Phật có 32 tướng tốt đẹp lạ thường nên con sanh lòng hâm mộ mà phát tâm xuấtgia.

• Ê A-nan! Làm gì mà mang bát đứng đây sớmthế?
• Đức Thế Tôn hơi có bệnh phải dùng sữa bò, nên tôi đến đây xinsữa.
• Thôi, thôi A-nan. Đừng để cho hàng ngoại đạo nghe thấy những lời phỉ báng đó. Họ sẽ cười vào mặt chúng ta. Họ sẽ rêu rao khắp nơi khắp chốn rằng thế mà cũng đòi làm thầy, bệnh của mình không cứu nổi lại còn đòi chữa bệnh cho thiên hạ! Ông A-nan ơi, ông nên biết rằng thân Như Lai là thân kim cương, mọi ác đã dứt, toàn thể là lành, còn có bệnh gì, còn phiền não gì? Hãy im lặng mà đi khỏi nơi đây,A-nan!

• Bạch đức Thế Tôn, sao nơi đây bỗng nhiên rộng rãi trang nghiêm, bỗng nhiên rực ánh vàng ròng, bỗng nhiên thơm ngát, con chưa từngthấy?
  • Bạch đức Thế Tôn, thế ra có thể lấy mùi hương để nói phápsao?

• Ngoài việc truyền y bát, đức Thế Tôn có truyền riêng cho ông pháp gì nữa không?

• A-nan!
• Dạ.
• Cây phướn trước cổng chùa đổkìa!

• Lạy Tổ, con không tìm thấyTâm?

III

IV